Engeland is het enige land waar het dandyisme geboren kon worden: de gentlemancultuur met zijn onderkoelde humor, perfecte smaak, en geflirt met typisch Britse aristocratische gebruiken. Ze bestaan niet meer, die echte dandies uit de negentiende eeuw, maar hun geest leeft voort. Neem de Engelse kunstenaar Paul Etienne Lincoln. Hij speurt de ons omringende werkelijkheid af naar sporen van dat aristocratische leven van weleer. Perfect, smaakvol, misschien wat snobistisch, maar nooit 'overdone'.

Dat verlangen voert Lincoln naar de paardenrennen, daar waar de Britse elite graag vertoeft. Hij maakte een kunstproject waarin hij paardenzweepjes uitstalt, champagneflessen en een wereldkaart waarop renbanen met vlaggetjes staan gemarkeerd. Ook vond hij een heus gin-apparaat uit, een machine om de 'most exquisite' gin en tonics te maken. Deze drang om het eigen leven te perfectioneren was ook kenmerkend voor de dandy die gerust een ochtend spendeerde aan het strikken van zijn das.

Lincoln exposeert op de bovenverdieping van het Maastrichtse kunstcentrum Marres dat zeven jaar bestond als 'centrum voor actuele kunst' maar na vier maanden verbouwing is heropend als 'centrum voor contemporaine cultuur'. Behalve de naam is ook het pand verbouwd: er is een hippe boekwinkel bijgekomen, een ecologische tuin waar bezoekers 's zomers cappuccino kunnen drinken, en de oorspronkelijke barokke stijlkenmerken van het zeventiende-eeuwse pand zijn teruggebracht in het interieur.

Nu zou je bij contemporaine cultuur graffiti en videogames verwachten, maar dat is allesbehalve het geval. Marres' hele tentoonstellingsprogramma voor 2006 staat namelijk in het teken van de dandy. De aftrap wordt verricht door Lincoln en door San Ming, een kunstenaar die zichzelf de griezelige benaming 'stylemeister' heeft gegeven. Hij nam de benedenverdieping onder handen door er vier uiterst sjieke kamers in te richten. De schilderijen passen bij de vloerkleden en op de designmeubels prijken bloesemtakken in dure vazen. Geurkaarsen en zachte muziek maken de ervaring compleet. Je kunt je voorstellen dat de high society van het rijke Limburgse leven zich hier thuis zal voelen.

Dat is dan ook de reden dat Marres voor Mings weelde heeft gekozen. 'Een witte kubus is niet meer de manier om publiek te bereiken,' zegt de nieuwe directeur Guus Beumer desgevraagd bij de opening, 'zeker niet in Maastricht. We zitten hier onderin de blinde darm van Nederland. Deze cultuur draait om het verlichtingsideaal van de burgerij, het individualisme. Mensen houden hier van status en ritueel. Ze richten hun wereld in met zichzelf als centrum, net zoals de dandy dat tijdens de Romantiek deed. Als dat de kern is van de leefcultuur hier, en je wilt als kunstcentrum inhaken op de wereld om je heen, moet je dáár iets mee doen.'

Als een eigentijdse dandy ontwierp San Ming het perfect smaakvolle interieur. Daarbij maakte hij alle beeldende kunst en vormgeving ondergeschikt aan zijn eigen totaalconcept. Ming is hier de kunstenaar, en niemand anders. Dat is natuurlijk een doodzonde in de actuele kunstpraktijk: kunst uitzoeken omdat het past in het interieur. Vanwege de kleur, of, o gruwel, vanwege de status. Niet voor niets heeft hij een mobiel van Alexander Calder opgehangen. Dat doet elke multinational in zijn directiekamer. Zo is de wereld tegenwoordig, zegt Ming in feite: kunst hoort niet in een witte kubus, het is een illustratie van rijkdom en goede smaak, net als in de negentiende eeuw.

Ming heeft Beumers concept overtuigend neergezet. Hij maakt niet zomaar een knieval voor de shoppingcultuur maar becommentarieert die ook. Zijn ironie in deze hoort bij het dandyistische dédain voor de buitenwereld. Toch legt hij het af tegen Lincoln. De bombarie waarmee Ming kunst opslokt in zijn gesamtkunstwerk gaat verder dan een spottend opgetrokken wenkbrauw. Het mist de subtiliteit waarmee Lincoln met kleine relikwieën van vroeger alle gevoel van een gesublimeerde levensstijl verbeeldt.

A l'interieur, t/m 5 juni 2006 in Marres, Capucijnerstraat, Maastricht. www.marres.org (linkerfoto: Paul Etienne Lincoln, rechts Ming)