Elke dag een tekening maken, dat klinkt als een goed voornemen dat je niet lang volhoudt. Toen kunstenaar Henri Jacobs dit een paar jaar geleden adviseerde aan kunstacademiestudenten, beloofde hij dat het ze meer zou opleveren dan kosten. Om te beginnen verhelpt het opstartproblemen. Veel kunstenaars zitten maar te wachten op inspiratie, terwijl kunst ook gewoon een kwestie is van werken. Zet gewoon maar een lijn, zei Jacobs, de rest volgt. Het levert je al gauw een oogst aan tekeningen op. Daar zitten mislukkingen tussen maar ook zullen er thema's en fascinaties uit opdoemen die je misschien niet vermoedde. Je eigen werk kan je nog wat leren. Jacobs werd zelf zijn beste student. Bij Heden in Den Haag exposeert hij een greep uit vijf jaar journaaltekeningen. Zijn fascinaties blijken rasters, lijnen en cirkels te zijn, met soms een portret of een scheldwoord - zulke dagen moeten ook bestaan.

Het idee voor de journaaltekening kreeg hij in een drukke tijd, toen hij net een huis had gekocht. Op een ochtend liet hij de hond uit en ineens, zoals dat kan gebeuren als je hoofd vol zit, viel hem de schoonheid van de stoeptegels op. Het waren doodgewone stenen van dertig bij dertig centimeter, halfsteens gelegd, eeuwig door meanderend. Kleine plantjes, die op zulke locaties altijd onkruid heten, wriemelden zich daar speels tussen.

Toen Jacobs met de hond thuis kwam, begon hij dit geometrisch motief te tekenen. Dat pakte vooral saai uit, waarop hij een bladerpatroon toevoegde. De volgende dag volgde een tekening die een reactie was op de dag ervoor. Zo ontstond een journaal, een dagelijkse reflectie op zaken die hem opvallen. Het is een gemankeerd dagboek in de zin dat het je niets wijzer maakt over het leven van Henri Jacobs. Het dagboek bevat gezichten en pornografische scènes, maar alleen hij weet naar welke verbeelding die getekend zijn. Jacobs stelt in feite dat een kunstenaar zijn eigen beeldbank is. Zo'n introverte blik is een vrij onmodieus advies in deze tijd waarin databanken en found footage zo populair zijn in de kunst.

Soms verklapt Jacobs de herkomst van een tekening. 'Eenvoud' heet een schets met slechts die zeven letters, zo eenvoudig mogelijk getekend. Een vriend met huwelijksproblemen vertelde Jacobs zo naar eenvoud te verlangen. Later verzuchtte diens vrouw in vertrouwen precies hetzelfde naar hem toe. Zo ontstond de tekening: zeven letters, rechttoe rechtaan, met de fijne arcering van Jacobs' preciese lijnvoering.

Het meest overzichtelijk is zijn compleet abstracte kunst, waarin de ene vorm logisch op de andere volgt. Jacobs bedekt rasters met cirkels, slingers en rechthoeken die soms ramen lijken. Zijn die ramen vensters naar een andere kosmos, zoals in de abstracte kunsten van vorige eeuw? "Nee, het is maar het kozijn," antwoordt Jacobs bij de opening in Heden. Het zijn maar vormen. Hij lijkt een bescheiden man die nergens de nadruk op wil leggen - "tja, bescheidenheid, ach, dat doet er allemaal niet zo veel toe" - waardoor je bijna over het hoofd ziet dat die kleine ingetogen tekeningen de halve kunstgeschiedenis onder de loep nemen.

Zijn patronen meanderen voort zoals de stoeptegels bij Jacobs' uitlaatplek, maar de titels verraden een kunsthistorische link. 'Inhoud' is een tekstwerk vol lijnen en een citaat van Willem de Kooning: 'Inhoud is niet meer dan een glimp'. Zo'n zin relativeert de zwaarte van de vaak bloedserieuze moderne kunst, die werd ontworpen om de wereld te verbeteren. Naar Sigmar Polke verwijzen Jacobs' tekeningen met in de titel 'höhere wesen befehlen'. Polke had in 1969 een doek beschilderd met een zwarte hoek, getiteld 'Höhere wesen befahlen: rechte obere Ecke schwarz malen!'. Polke nam de goddelijke inspiratie op de hak, en Jacobs met hem. Want de hogere wezens hebben blijkbaar Polke hoog zitten, aangezien ze Jacobs bevolen om polka dots te schilderen - een kenmerk van Polke's stijl.

Kunst zit altijd vol verwijzingen. Polke's zwarte hoek is weer te linken aan het zwarte vierkant van Malevich uit 1913. Met zo'n vernietigend zwart schilderij rekende Malevich af met alle schoonheid. Jacobs lijkt geen man vol woede en toch houdt hij van die vernietiging. Geregeld overschrijft hij een uitgekraste tekening met een nieuwe. Zulke zogeheten 'palimpsesten' ontstonden in de Middeleeuwen, toen perkament duur was en veel werd hergebruikt. Soms verstopten monniken zo geheime teksten in officiële geschriften.

In de moderne avant-gardes werd vernietiging een groot streven. Boze kunstenaars wilden afrekenen met de bourgeoisie en de uitpuilende burgermansinterieurs vol decadente kunst. Nu is dat alles voorbij en is die boosheid mooi bijgezet in musea, en in burgermansinterieurs. Voor Jacobs is de vernietiging en de palimpsest geen revolutie, het is juist een manier om te relativeren. Een journaaltekenaar leeft bij de waan van de dag. Hij hoeft niet te treuren over een mislukte tekening, morgen komt al een herkansing.

Jacobs beloofde zijn leerlingen dat ze door hun dagboektekeningen meer inzicht zouden krijgen in hun eigen fascinaties. Zelf zal hij aan zijn tekeningen zien hoe hij met onschuldige patronen geregeld langs grote thema's scheert en geregeld ook weer bij de stoeptegel terugkeert. Zo tekent hij voortdurend door, al slaat hij ook wel eens een dag over. Sommige goede voornemens gedijen beter bij enige coulance. Hij is ervan overtuigd dat hij dit journaal de rest van zijn leven volhoudt. Het is immers gewoon een kwestie van doen.

En na elke voltooide tekening pakt hij zijn datumstempel tevoorschijn. Het is het type stempel dat thuishoort op bureaus van boekhouders, die daarmee administraties ordenen. Dat doet Jacobs ook. Hij administreert zijn verbeelding niet in een kasboek maar wel in een online archief, dat via een weblog te volgen is. Voordat hij een tekening uploadt, zet hij eerst die stempel op het tekenvel, soms middenin een compositie - vernietigen is scheppen. Klaar. Morgen weer een dag.

Henri Jacobs, Seconds - minutes - hours - days - weeks - months - years , t/m 18 juni bij Heden, Denneweg 14a, Den Haag. Wo-za 12-17u., elke 1e zondag 12-17u. Inl.: 070 3465337 / www.heden.nl. De journaaltekeningen staan op www.henrijacobs.be. (foto's: adriana's amulet, 22 januari 2009; christopher's amulet, 19 januari 2009)