Dat wordt straks smullen
(NRC Next, 13 juni 2013)

"Ik moet even langs Japie en Arie" is een kreet die sinds kort veel te horen is in huishoudens op het Rotterdamse schiereiland Katendrecht, waarbij de gezinsleden begripvol knikken. Immers, iedereen kent er Slome Japie en Blonde Arie: twee varkens. Op een braakliggend terreintje hebben ze een modderveldje met een door Buromarsille ontworpen huis en omheining van pallets en sloophout, gesierd door een huisstijl met sierlijke roze letters. Daartussen zie je de twee biggen liggen - wroetend, snuffelend, luierend. Aan het hek zitten elke dag kindjes, twijfelend of ze durven te aaien.

Door Arie en Japies komst eind april zijn tal van omwonenden zich spontaan varkensboeren gaan noemen. Toch zijn het stadsmensen, vaak hoog opgeleide nieuwkomers die de laatste jaren naar Katendrecht verhuisden. De gemeente heeft veel geïnvesteerd om deze achterstandswijk op Rotterdam Zuid te upgraden. Amper tien jaar geleden durfden taxi's er niet heen, nu scoort het een 9.0 op de veiligheidsindex en staan de klushuizen in woonglossies. De nieuwe bewoners, veel vormgevers en architecten, houden van authenticiteit en koesteren het ruige verleden van de zeemans- en hoerenbuurt - Blonde Arie komt voor in een lokaal zeemanslied en Japie is vernoemd naar volkszanger Jaap Valkhoff.

Intussen hebben Japie en Arie een ambitieuze missie. Stadslandbouworganisatie Rotterdamse Oogst haalde niet zomaar dit varkensproject van locatietheatergezelschap PeerGrouP naar Rotterdam. "Wij houden ons bezig met het wortelen van de Rotterdammer, door liefde voor lokaal eten en drinken op te poetsen," licht Rianne Andeweg toe, medeoprichter van stadslandbouworganisatie Rotterdamse Oogst. Stadslandbouw is geliefd bij stedelingen die ook zelf tomatenplantjes laten groeien in perkjes en wordt aangemoedigd door de gemeente, naar internationaal voorbeeld. Lokale voedselproductie is goed voor duurzaamheid (voedselkilometers), is gezond (alhoewel, varkensvlees...) en stimuleert de in steden soms gebrekkige sociale cohesie - in die laatste behoefte voldoen Arie en Japie zeker, als hangout voor deze buurt waar de sociale milieus moeilijk mengen. "Bij de varkens kom je mensen uit alle culturen tegen," vertelt buurtbewoonster Myrthe Schillings, "vooral de kinderen, die toch al gemengd op school zitten, komen hier en nemen hun ouders mee."

Zo heeft de grote Chinese populatie - ooit was Katendrecht het Rotterdamse Chinatown - er groentetuinen aangelegd en krijgen Arie en Japie overgeschoten paksoi uit de Aziatische supermarkt. Zelfs het plaatselijke centrum voor ongedocumenteerden, die in moeilijke omstandigheden overleven en op wiens open dag dit voorjaar de nieuwe bevolkingsgroepen bedroevend wegbleven, brengen hun kliekjes naar Arie en Japie. De dieetregels zijn bekend bij de omwonenden - liever geen citrusvruchten of rauwe ui, aardappelen alleen gekookt. Vis of vlees is uit den boze en ze varkensvlees te voeren, nou ja, dat zou pervers natuurlijk.

De veertien varkensboeren sorteren de etensrestjes: "Olijven, couscous, bietensalade, pasta, ik heb alles al langs zien komen," vertelt varkensboerin annex culinair journalist Lot Piscaer, die het weblog bijhoudt van de mediagenieke varkens. Ze doen het goed op Facebook, hebben al verschillende journalisten ontvangen waaronder een tv-ploeg van Een Vandaag. Daarnaast doet een bewoonster onderzoek naar 'de perceptie van het welzijn' van de varkens en een professioneel beveiligingsbedrijf waakt met nachtelijke patrouillerondes over de knuffelvarkens. Een keer moest de directeur ingrijpen om de plaatselijke jeugd in te tomen - wat niet zo moeilijk was: ook hij woont om de hoek en kent alle buurjongens.

Verschillende kinderen zijn juist lid van de 'varkensclub', aangevoerd door ouders die beginnen te fluisteren wanneer ze het hebben over karbonaadjes - in november, slachtmaand, nemen we afscheid van Arie en Japie. Want ook dat is authenticiteit: leven naar de seizoenen en de natuur, weten dat voedsel niet in de supermarkt wordt gemaakt. "Daar staan mensen heel dubbel in," weet Elles Kiers, van PeerGrouP, uit ervaringen met een vorig varkenshuis. "Maar het hoort erbij. We zullen een kleinschalig slachtbedrijfje zoeken. En alles verwerken, om Arie en Japie tijdens een buurtfeest met respect op te eten. Alleen de oren zijn lastig. Dat kraakbeen, dat blijf je proeven."



Het Varkenshuis aan de Veerlaan 90, Rotterdam, is altijd toegankelijk (alleen 's avonds niet storen). Kliekjes mogen gedeponeerd in de daarvoor bestemde klikobak, zelf voeren mag niet. Informatie en fotoreportages staan op www.rotterdamseoogst.nl en www.varkenshuis.nl. Het welzijn van Arie en Japie is te volgen op de weblog www.lotpiscaer.nl en op www.facebook.com/rotterdam.varkenshuis.

In totaal is PeerGrouP drie varkenshuizen gaan bouwen: één in de randstad (Rotterdam) in samenwerking met Rotterdamse Oogst, één in de provincie waar de meeste varkens van Nederland wonen (Noord-Brabant, Tilburg) in samenwerking met mEATing en één in de Drentse Veenkoloniën, Annerveenschekanaal. Het Varkenshuisproject van PeerGrouP bestaat uit twee kunstenaars, Elles Kiers en Sjef Meijman. De projecten zijn tijdelijk, in Rotterdam van april tot november 2013. Het Tilburgse varkenshuis opent op 15 juni. (foto: www.lotpiscaer.nl)