Deze week maakte de graaf van Bedford bekend dat in zijn collectie een werk van Rembrandt is ontdekt: een portret van een oude man. Kunsthistoricus Ernst van de Wetering van het Rembrandt Research Project, heeft het portret onderzocht en toegeschreven aan Rembrandt van Rijn. Hij reageert telefonisch op de berichtgeving:

Ik vind het onbegrijpelijk dit zo wordt opgeblazen. Ze wisten al heel lang dat dit van Rembrandt was. Ik ben enkel een schilderij opnieuw aan Rembrandt gaan toeschrijven nadat sukkels het vorige eeuw hebben afgeschreven. Die heisa nu is omdat dit een privékasteel was dat nu voor het publiek wordt opengesteld, daar zullen financiële redenen voor zijn. Dit is enkel nieuws over hoe nieuws gemaakt wordt, berichtgeving die dient als reclame voor het kasteel.

U bent zeker van uw toeschrijving?
Ach, het is geschilderd in 1643 en ik ben geboren in 1938. Ik was er zeg maar niet bij. Maar, ja, dit is wel van Rembrandt.

Rembrandt is een lastige kunstenaar, aan wie veel werken worden toegeschreven of juist weer niet.
Sinds 1870 wordt onderzoek gedaan naar Rembrandt en sindsdien heeft voortdurend verwarring bestaan. In de jaren dertig zijn kunsthistorici zijn oeuvre gaan reduceren, afschillen. Van de 630 werken bleven er 420 over, toen 280. Er was een neiging om te gretig af te schrijven, het werd bijna een mode. Dit ene schilderij is al lang bekend in de kunsthistorische literatuur maar werd nooit gezien. Het hing decennia lang boven een kast.

Hoe hebt u bepaald dat dit een Rembrandt moet zijn? Röntgentechniek?
Er bestaat een röntgenfoto van het werk, daarop ziet het eruit als een Rembrandt. En er is nog een technisch argument. Kunstenaars werkten veel op eiken, Rembrandt was met zijn dragers avontuurlijker. Hij schilderde op stukken van suikerkisten, die van stevig mahoniehout werden gemaakt om het kostbare suiker uit Zuid-Amerika te verschepen. Hij moet dit in de haven zijn gaan halen. In Berlijn hangt een portret van Rembrandts vrouw Saskia dat gemaakt is van hetzelfde hout, dat moet van dezelfde kist komen. De twee portretten zijn even groot en mijn theorie is dat ze bij elkaar horen en het bijbelse echtpaar Ruth en Boaz voorstellen. Hij draagt een gouden ring, zij draagt een dubbele ring, als een hertrouwde weduwe. Haar andere hand zit onder een sluier en volgens het bijbelse verhaal schonk de oudere Boaz haar extra korenaren in haar sluier. Maar dit is maar een hypothese.

Over het Berlijnse portret waren ook wat onduidelijkheden over de maker, daar is niet met eenzelfde enthousiasme gereageerd op uw toeschrijving aan Rembrandt?
Nee, want het gebeurt vaker dat werken anders worden geïnterpreteerd. In de kunsthistorische wereld worden toeschrijvingen dagelijks herzien.

U hebt vorig jaar een werk aan Rembrandt toegeschreven dat toen fel tegengesproken werd. Verwacht u hier tegenspraak?
Het kan, maar ik verwacht het niet. Dit werk is altijd verkeerd geplaatst geweest in de tijd.

En is het een mooi schilderij?
Het is prachtig! Als je tenminste van heel oude mannen houdt met pluizige haren die je kunt tellen. De handen zijn heel prominent te zien, nergens is ouderdom en een oude huid zo goed verbeeld als daar. Het is fantastisch dat dit werk nu toegankelijk wordt. Door de hertoeschrijving komt het nu van boven de kast vandaan en krijgt het een ereplek. Daar ben ik heel blij mee.