Wat doet een Duitse adelaar in Venlo?
(NRC Handelsblad, 30 december 2013)

Een gatenkaas, koffiemok, bierdoppen, harinkje erbij en bovenop nog een Duitse adelaar en Nederlandse leeuw - nee, het nieuwste rotondekunstwerk op de Deken van Oppensingel in Venlo kan niemand zijn ontgaan. Sinds kort staat daar een zuil van hoog opgetast liggende consumptiegoederen, zilverglanzend in de zon. "Alsof je even in Parijs of Berlijn bent," aldus kunstenaar Arno Coenen.

Inderdaad lijkt het op Europese triomfzuilen, opgericht als oorlogen waren gewonnen - al lijkt het hier de overwinning van het consumentisme. "Een beeld voor de homo shoppiëns," zegt Rick Vercauteren, directeur van Museum Van Bommel Van Dam tijdens de onthulling. Het beeld is een cadeau van de jubilerende supermarkt Die 2 Brüder. Die opende in 1961 en richtte zich al gauw op de Duitse klanten, die de grens over wipten voor de in Nederland goedkopere koffie. Limburgers meden de supermarkt.

In 2011 bestond de supermarkt vijftig jaar en belde directeur Loek Zeelen de gemeente om een beeld te schenken - 'Venlo heeft nogal wat rotondes', had een wethouder volgens Zeelen al eens gezinspeeld. "Geen abstract beeld, daar heb ik niets mee," zei Zeelen, "En graag een werk dat iets vertelt over de supermarkt, over Venlo, over de Duitsers." Verder was het aan de gemeente, waar een commissie uiteindelijk unaniem voor Coenen viel. Met zijn pop-artachtige eclecticisme maakt hij barokke collages waarin consumptiegoederen en mediabeelden over elkaar buitelen in een hedonistische mix vol kunsthistorische referenties.

Voor Limburgers was de Rotterdamse Coenen geen onbekende. In Heerlen maakte hij een zestig meter lang mozaïek en in Venlo richtte hij op het gemeentehuis, tijdelijk, een nis in met een nepbierreclame - waarna hij in de stad een zelf gebrouwen gelegenheidsbier schonk. "In Limburg wil je een feestje vieren," zegt Coenen en vraagt zich af of die klik iets te maken heeft met het katholicisme, de cultuur, de beeldenstorm. Vercauteren twijfelt: "Hij kiest gewoon de juiste thema's. Eten en drinken, dan zit je bij Limburgers goed."

Maar deze sculptuur zat niet meteen goed. Coenen ontving e-mails met hakenkruizen erin 'zet die er dan ook maar op'. "Een verschrikkelijke toestand," zegt hij, maar, "alles beter dan onverschilligheid." Die commotie, inmiddels geluwd, lijkt logisch als je het oorspronkelijke schetsontwerp ziet: een knalharde computermanipulatie van een messcherp beeld met nationale symbolen, meer heavy metal dan het rococo-eindresultaat dat deze rotonde verandert in een Europees plein met avenues.

Maar toch... die adelaar, moest dat nou? "Dat gezeik over die adelaar," zegt Coenen. "Dit is 'reappropriation', het je weer toeëigenen van beelden om ze te hergebruiken. De adelaar is een oud symbool. Je doet de Nazi's een lol door er niets mee te doen." Ook Zeelen begrijpt de commotie niet: "Die adelaar loopt over in de Nederlandse leeuw, twee landen versmelten. Daar kun je toch niet tegen zijn?"



Foto: Joost Bruggencate, The Mothership. www.arnocoenen.nl / www.enterthemothership.com