Kunstenaar wil niet dat zijn monumenten één identiteit vastleggen
(NRC Handelsblad, 19 december 2011)

Wat zou de jonge Mozart in 1765 hebben gegeten, toen hij van Antwerpen naar Den Haag reisde? En vooral: wáár zou hij gegeten hebben? Toen kunstenaar Florian Goettke eerder dit jaar in de Hoeksche Waard de archieven van Puttershoek in dook, ontdekte hij dat Mozarts postkoetsroute door dit gebied had geleid. Misschien was de negenjarige componist er wel gestopt, bij de lokale herberg... daar is geen bewijs voor, maar wat is het leven zonder fantasie? Goettke ontwierp een monument dat onlangs in Puttershoek werd onthuld: een keukenstoeltje, uitgevoerd in brons. Daarvoor prijkt plechtig een plaquette: 'stoel waarop de jonge Mozart op doorreis van Antwerpen naar Den Haag anno 1765 in 't Springende Peerd zijn lunch at'.

Feitelijk of fictief, de nieuwste zorgwijk van Puttershoek kon wel wat geschiedenis gebruiken, vonden betrokkenen. Nieuwbouw is vaak zo zielloos, kunst en geschiedenis helpen. Lokale ambtenaren en kunststichting SKOR gaven Goettke dan ook specifiek de opdracht er monumenten voor te maken. Rond het bejaardenwoningtehuis en de andere zorginstellingen staan acht gedenktekens in het groen: voor de Elisabethsvloed, de suikerbietenteelt, de plaatselijke discotheek en meer.

Niet elke Nederlander weet Puttershoek te liggen. Maar Goettke plaatst dit kerkdorpje in de wereldgeschiedenis, wat een boeiende en gelaagde geschiedschrijving opleverde. Tijdens de onafhankelijkheidsstrijd in Noord-Afrika vaardigde Frankrijk een boycot uit, waar Puttershoek geen boodschap aan had. Een bronzen suikerbrood met Arabisch opschrift memoreert aan de handel die opbloeide. Twee bronzen bieten herinneren aan de agrarische economie die groot werd door gastarbeiders uit Brabant - immigranten dus. Een bronzen boot verwijst naar een ingenieus olieopruimingsschip dat hier werd ontwikkeld, om vorig jaar bij de milieuramp in de golf van Mexico te helpen. De wereld is kortom aanwezig in het afgesloten kerkdorpje Puttershoek. Goettkes monumenten geven het extra laagjes kleur, en zetten indirect zijn ideeën over tolerantie op een sokkel.

Want monumenten zijn nooit objectief. Door een gebeurtenis of bevolkingsgroep op een voetstuk te plaatsen, sluit je automatisch een andere uit. Goettke weet dat. Hij publiceerde een boek over de beeldenstorm rond Saddam Hoessein. Standbeelden werden omlaag getrokken en de media vergrootten dat flink uit. Ze gaven het misschien wel meer politieke betekenis dan de vandalistische daad zelf. Is de lijn van Saddam naar Puttershoek erg dun? "Een monument wil altijd een identiteit van een gemeenschap vastleggen," antwoordt de kunstenaar aan de telefoon. "Daarom wilde ik een groep, beelden die veel aspecten van een gemeenschap laten zien. Ze moeten bewoners helpen om zich een beeld te vormen van wie ze zijn. Identiteit is een fluïde begrip. Ik wil mensen suggesties doen om verder te kijken. Ze hoeven niet in één rij te lopen"

Goettke liet de enige beroemde Puttershoeker, Kees Verkerk, buiten beeld om bredere tendensen op een voetstuk te zetten. Deze veelstemmigheid lijkt een weergave van onze politiek, de democratie. Maar daar is hij het niet mee eens: "Het was geen verkiezing. Het zijn mijn keuzes." Hij voorziet dat niet iedereen achter elk beeld zal staan - veel christelijke inwoners hadden weinig op met de regionaal bekende discotheek Alcazar, geëerd met een bronzen discobol op sokkel.

Bij sommige bewoners merkte hij weinig begrip voor een bronzen meisje, waarmee hij een voorschot op de geschiedenis neemt. Het is een portretkopje van de eerste Nederlandse astronaute - die nog moet komen, dus waarom niet uit Puttershoek? Hij hoopt dat vooral kinderen geen moeite met het beeld hebben. Dat moet lukken. Één kleuter keek er zo ademloos naar dat ze niet meer een prinses wordt als ze groot is, maar een meisje dat kan vliegen. Dat is een knappe winst in deze Disneytijden.



'Een kleine geschiedenis van Puttershoek', Zomerplein en omgeving, Puttershoek. www.skor.nl (foto's Job Janssen via SKOR: links discobol, rechts astronaute)