 |
|
Wansmaak op groot formaat
Goede verjaardagscadeautjes zijn vaak lastig te bedenken. Dertien jaar geleden kreeg de universiteit van Utrecht als lustrumcadeau van de gemeente een fontein, die door verwaarlozing en algen niet meer bestaat. De rector magnificus vertelde dit quasi-beschaamd afgelopen vrijdag bij de onthulling van het nieuwste lustrumcadeau van de gemeente, iets waar algen of vorst geen grip op kunnen krijgen. De gemeente schonk een evenement: tien luchtsculpturen van de Amerikaanse kunstenaar Paul McCarthy staan tijdelijk in de botanische tuinen van de Uithof. Luchtsculpturen, dat klinkt heel efemeer, maar dat zijn ze niet. Het zijn tien 'inflatables', stevig verankerde luchtballonnen, in de vorm van een rumfles, ketchupflessen, sigarettenpakjes. Ook is een versie te zien van McCarthy's beruchte Santa Claus, kabouter buttplug uit Rotterdam. Maar dan drie keer zo groot en in knalrood en roze. Verspreid over het grote park staan de monsterlijk grote figuren zachtjes heen en weer te deinen. Eigenlijk wilde de gemeente een iconisch kunstwerk geven als permanent geschenk, vertelt de cultuurwethouder tijdens de openingsceremonie. Maar omdat de universiteit in een proces van verandering zit, was iets tijdelijks meer wenselijk. Het woord icoon valt vaak tegenwoordig, maar niet als object van aanbidding zoals vroeger. In navolging van de bouwkunst beginnen begrippen als iconen, logo's en landmarks inwisselbaar te worden. De beelden van McCarthy voldoen daaraan: helder, simpel en herkenbaar. Zijn spectaculaire tentoonstelling in Utrecht bestaat uit beelden die tevoorschijn knallen, groot, kleurrijk, en hondsbrutaal. Zo staan er twee biggetjes in de Uithof, waarvan er een onthoofd is, en daarnaast een abstracte zwarte sculptuur die er simpel en zelfs saai uitziet. De clou zit hem in de titel - Butt Plug. Dat McCarthy graag choqueert, weten we vooral door zijn 'binnenkunst'. Dat bestaat uit video's en installaties vol smurrie waarmee hij de grenzen van de goede smaak zo ver mogelijk probeert te overschrijden, en met succes. Zijn buitensculpturen maakt hij van keurig schoon luchtballonnenmateriaal, dat er als vanzelf netjes en fris uitziet. Toch lukt het hem om ook hiermee de wansmaak tot groot formaat op te blazen: het grootste object in de botanische tuinen is een meer dan dertig meter brede bruine vorm, getiteld 'Complex Pile / Shit Pile'. McCarthy past in een Amerikaanse traditie die begon met Pop Art in de jaren zestig. Het kritiekloze uitvergroten van consumptieartikelen was een vernieuwend statement over 'high' en 'low' culture en duikt sindsdien in verschillende varianten op. Inclusief het metershoog opblazen van artikelen, zoals Claes Oldenburg toendertijd al deed met taartjes en hamburgers. Pop Art en eigentijdse varianten doen - of deden - het de laatste jaren goed bij hedgefundbeleggers, die houden van groot, brutaal, kleurrijk werk dat fotogeniek is. Daarmee kan een kunstwerk tegenwoordig al ' icoon' worden, inhoud is niet langer noodzakelijk. Dat geldt voor Jeff Koons gigantische ballonhonden, en voor McCarthys spectaculaire inflatables. Als extreme uitvergrotingen van de populaire consumptiecultuur, zijn deze kunstwerken nog groter, nog glimmender, nog verleidelijker. En nog betekenislozer.
Air Pressure, t/m 13 september 2009 in de Botanische Tuinen, Budapestlaan 17, Utrecht |
|
