De vraag 'van wie is de openbare ruimte', is net zo zinloos als 'wat is kunst'. Beide leveren geen antwoorden op. Maar op de vraag 'van wie zijn openbare kunstwerken' geven sommigen wel antwoord, en stellig ook. 'Van de maker' vond Ben van Berkel, die de Erasmusbrug in Rotterdam ontwierp. Tien jaar geleden werd zijn brug onthuld met het boekje 'poëzie en kunst', want onder ingenieurs geldt de brug als kunstwerk. De gemeente, die de brug voor vele miljoenen had laten bouwen, verkeerde in de veronderstelling dat de brug van haar was en beeldde haar af. Van Berkel eiste toen geld, vanwege copyright. Uiteindelijk is het in de minne geschikt. Traditionele beeldrechtafspraken zijn niet meer houdbaar in een mediacultuur waarin iedereen elkaars beelden leent.

Dat 'lenen' ook fysiek kan, ondervindt nu notabene diezelfde Erasmusbrug: er hangt een guerillakunstwerk. Net zoals guerillastrijders alleen vechten met de wapens die ze buitmaken op de tegenpartij, zo gebruiken guerillakunstenaars enkel wat ze aantreffen in de openbare ruimte. In de nacht van 8 mei jongstleden hing beeldend kunstenaar Niels Post een brievenbus aan de brug. De volgende ochtend mailde hij zijn vrienden: stuur me post op Erasmusbrug 1, 3062 Rotterdam. Het lukte, en hoe. Eerst kreeg hij post van zijn vrienden, toen ging zijn actie als anekdote rondzwerven op internet, en sindsdien ontvangt hij brieven uit alle landen. Na twee weken vond hij een briefje van de TPG, om even te bellen. Die bleek het een goede grap te vinden en werkt van harte mee. Zo gebeurde het dat de bekendste brug van Rotterdam niet meer van de stad was, of van de maker, maar van een kunstenaar die er een illegaal postadres vestigde. En die daarbij zelfs een voormalig staatsbedrijf medeplichtig maakte.

's Nachts door de stad sluipen om guerillakunst achter te laten, heeft wel kunstenaars in tweestrijd gebracht. Blijf je anoniem zodat je geen boetes voor vandalisme riskeert, of wil je een CV en subsidies en naam in de kunstwereld? Post kent die tweestrijd niet. Misschien hoeft dat ook niet, want buiten een paar berichtjes die hij op internet plaatste, werkt hij redelijk low profile. Onopvallendheid is de kracht van zijn werk. Expres kiest hij de simpelste brievenbus, of doodgewone rollen wc-papier. Die laatste hing hij op een donkere wildplasplek: 'Je zoekt een rustig plekje en als daar dan een wc-rol hangt, moet dat heel raar zijn, zeker als je dronken bent'. Post wil mensen een gevoel van verwondering meegeven: 'Al denken maar twee mensen 'hee wow', dan is het al geslaagd'. Daarom koestert hij ook die brief van die ene passant die zich zo verbaasde over die vreemde brievenbus met 'N.Post' erop, dat hij wel een brief móest sturen.

Op de vraag of hij zijn eigen kunstwerk wel mag afbeelden, vanwege het copyright op de brug, reageert Post laconiek. 'Ik vind het echt een prachtige brug, vooral 's avonds, maar hij is van iedereen en mijn brievenbus ook. Daar moet je niet moeilijk over doen. Anders moet je niet in de openbare ruimte gaan werken'. En als de gemeente nu zijn werk zou opnemen in een campagne? Dat deed het met de Erasmusbrug en recentelijk met het Beukelsblauw van Florentijn Hofman, een knalblauw geschilderde gevelrij aan de Beukelsdijk. 'Prima', vindt Post, 'gemeente en bedrijven mogen hun gang gaan'. Het enige dat wel van hem is, conform de wet, dat zijn de tientallen poststukken die hij ontving. Daar wil hij nog een keer een tentoonstelling mee maken.

Guerrillakunst speelt doorlopend met de vraag van wie de openbare ruimte is. Er zijn veel copycats, maar ook kunstenaars die de spelregels van de openbare ruimte heel creatief ombuigen. Marc Bijl verving op reclameborden Nike-logo's door Adidas, Harmen de Hoop bracht op een pleintje lijnen aan voor een basketbalveld waarna de gemeente vanzelf een basket plaatste, in de veronderstelling die te zijn vergeten. Ook het experiment van Post is met vlag en wimpel geslaagd, alleen, wat gebeurt er nu met die brievenbus? Post weet het niet. Hij is vooral verbaasd dat de bus er nog steeds hangt. 'Misschien iets voor de TPG-kunstcollectie' zegt hij. Dan moet het bedrijf wel opschieten. Er staat al een voetafdruk op, wellicht zet de volgende vandaal meer kracht.

N. Post, Erasmusbrug 1, 3072 Rotterdam. www.nielspost.com