Cultuur maar met mate en vooral voor de kinderen
(NRC Handelsblad, 31 mei 2008)

Je wordt er wel rustig van, toch?' vraagt de gids aan het jongetje in de meditatieruimte van Mu Xue. Dat had ze nu niet moeten zeggen. Hij had al moeite om zijn lachen in te houden. Ook zijn ouders beginnen te giechelen. 'Hij mag nergens aan denken,' legt de vader fluisterend uit aan omstanders. Ze staan rond een wit, taartvormig plateau met tl-lampen en bollen. Doorschijnende gordijnen schermen de meditatieruimte af van de rest van de bunker waar het plateau zich in bevindt. Op het puntje van de taart zit het jongetje, dat door zijn zusje wordt afgelost. 'Je dacht zeker aan voetbal, hé,' lacht de vader hem toe.

Mu is een van de veertien kunstenaars die meedoen aan 'Kaap', een kunstmanifestatie in Fort Ruigenhoek bij Utrecht. Twee keer eerder werd Kaap georganiseerd, toen nog onder de benaming 'de kleine biënnale'. Wegens succes is de frequentie opgeschroefd van tweejaarlijks naar jaarlijks. En inderdaad, als de manifestatie tijdens het Pinksterweekend opent, zit het fort meteen al vol met picknickende gezinnetjes.

Het is een plek voor ouders om te ontspannen en voor kinderen om te ravotten. Én iets aan hun ontwikkeling te doen. 'Cultuur, maar met mate', zegt een moeder die pastasalade en blikjes prosecco uit de tas haalt terwijl ze haar zoontjes in de gaten houdt, die tussen de heuvels doorrennen. Ze hebben al heel wat kunst gezien. 'Ze zaten daar een tijdje bij een getormenteerde kunstenaar, die vanaf die heuvels grote cementkogels omlaag laat rollen zodat ze op elkaar botsen. Kogels met woorden erin, zoals zijn naam en die van de vrouw van wie hij houdt.' De gids die bij de cementmolen een mandarijntje zit te eten, vindt het geen rare vraag, waar de getormenteerde kunstenaar is die er hoort te zitten. 'Naar huis. Het lukte vandaag niet zo.'

Elk kunstwerk heeft een eigen gids, er is een EHBO, een café en een kleurhoekje. Full service is deze manifestatie 'voor kinderen en volwassenen'. Wat in de praktijk altijd betekent dat het vooral voor kinderen is. Buiten staat een wiebelende circustent met pierrots en doodshoofden. Binnen is een installatie vol glinsterende materialen waar je schatten mee kunt knutselen. En de installatie voor Simon en Garfunkel, vol gepapiermachéde bevers met lampenkappen op hun hoofd, onderscheidt zich nauwelijks van een attractie in de Efteling.

Fort Ruigenhoek is een van de vestingwerken van de Hollandse verdedigingslinie. Ze zijn na de val van Napoleon gebouwd, nooit gebruikt, maar toch willen we ze behouden. Zie Fort Ruigenhoek en je begrijpt waarom: het is een idylle. Heuveltjes, groen, water, en wat sfeervolle donkere bouwsels die verkoeling bieden op een warme dag. Sommige forten zijn de afgelopen jaren gebruikt voor kunst, vaak donkere oorlogsgelieerde thema's. Een structurele bestemming hebben ze nog niet. Dit 'moderne uitgaan', zoals een vader het typeert, zou de oplossing kunnen zijn om geld op te halen voor onderhoud en beheer. Goede kunst vind je er nauwelijks maar het is een gat in de markt voor hoog opgeleide jonge gezinnen die geen zin hebben in strand en Ikea te ordinair vinden.

Terwijl op het graspleintje voor de zoveelste keer een grote blokkentoren omvalt, komen langzaam enkele bromtonen op, uit vijf bazuinen op het dak van de bunker. Het is een kunstwerk met engelengeschal, gemaakt door Pierluigi Pompei. Zelden tref je in het dagelijks leven een scène met zo veel symbolen - Pinksteren, een bunker, een toren van babel, bijbelse bazuinen. Hindert niks. In zo veel vrolijkheid valt dat niet op. De trompetten steken wit af tegen de strakblauwe hemel die alleen wordt doorkruist door een paar paragliders en beneden zetten de dj's nieuwe swingmuziek op die de engelen overstemt.

Tentoonstelling: Kaap, t/m 22 juni, Ruigenhoeksedijk 125, Groenekan. Zo 10-18u. Inl.: 030 7990080 / www.kaapweb.nl (foto: Helgi Thorsson en Morgan Betz)