Stilletjes staat de Animaris Suspendisse in de arena, aangestaard door tientallen bezoekers, wanneer hij ineens als een pauw zijn vleugels opzet. Daarmee duwt hij lucht in de plastic flessen langs zijn middenrif. 'Pffft' klinkt het en hij duwt zijn poten in het zand. Dan loopt het tien meter lange gevaarte opzij, een à twee meter. Hij staat stil en denkt na - of kan dat niet - en loopt terug. Kunstenaar Theo Jansen die naast hem staat, geeft hem een zetje. Weer doet hij een paar stappen, steeds trager.

"Hij is moe," legt Jansen uit aan het toegestroomde publiek. "Dit zachte zand is moeilijker om op te lopen dan het harde strand." De Suspendisse sist bevestigend, dan mag hij uitrusten. Zijn dagelijkse oefening in de Haagse Electriciteitsfabriek is afgelopen. De Suspendisse is de zevenendertigste telg in de strandbeestenfamilie van Theo Jansen: mobiele sculpturen van pvc-buizen. Hij test ze uit op het op het strand bij Scheveningen maar ook reizen ze de wereld rond van de VS tot Japan, waar Jansen enorme schares fans heeft onder kunstmensen zowel als techneuten.

Toch werkt deze Leonardo da Vinci doodgewoon in Ypenburg, waar hij elk najaar in zijn atelier begint aan een nieuw strandbeest. Gesjeesd aan de TU Delft werd hij in zijn jonge jaren kunstenaar maar kwam in de technische wereld terug with a vengeance, dankzij deze vernuftige levensvormen. Biologisch gangbare eiwitten - alsof eieren, die smurrie worden in een pan, zo'n ultieme bouwstof zijn - verving hij door pvc. De vroegste kunststof beesten waren hulpeloze wormen maar inmiddels hebben ze vleugels waarmee ze wind vangen, hun enige voedsel.

Zeven ervan staan opgesteld in een voormalige electriciteitsfabriek, alsof ze in de schuur zijn gezet, of liever, deze binnen zijn gewandeld. Er ligt zand waarop ze zich thuis voelen en soepel voortbewegen als een bezoeker ze een duwtje geeft. Op de bovenverdieping is een fossielenveld met afgedankte beesten - de evolutie is wreed. Daar staat bijvoorbeeld de Animaris Gubernare uit 2010, die bezweek onder obesitas, waarna Jansen de zware magen verwijderde. De aerodynamische Suspendisse heeft externe windmagen, pet-flessen, en moet beter dan zijn voorgangers de toenemende Noordzeestormen kunnen weerstaan. In mei verhuist hij naar het Scheveningse strand, bij De Fuut, om de hele zomer te oefenen in zelfredzaamheid. Na de zomer wordt ook hij, onverbiddelijk, afgedankt ten gunste van een verbeterde versie. Survival of the fittest.

Al drieëntwintig jaar werkt Jansen hieraan, wat is zijn bedoeling? "De evolutie heeft geen bedoeling," antwoordt hij. "Als een natuurvorser zoek ik de beste oplossing voor een functie. Daarin is het loopsysteem, de DNA-code, het grote geheim." Heel geheim is dat niet, aangezien Jansen de berekeningen op zijn website zet. Dat heeft grote gevolgen. De dieren, zonder geslachtsdrift, zijn zich daardoor lustig gaan voortplanten. Wereldwijd zijn duizenden studenten met die code zelf strandbeesten gaan bouwen, handmatig, met 3D-printers, soms met mutaties. Zo beginnen deze beesten hun habitat aan de Nederlandse kust onverwacht te verruilen voor Japanse studentenkamers - de evolutie is niet te voorspellen.



T/m 3 mei 2014 in de Electriciteitsfabriek, De Constant de Rebecqueplein 20, Den Haag. Vr-zo 14-22u. www.electriciteitsfabriek.nl (foto Suspendisse, via electriciteitsfabriek, gemaakt door Ed Jansen)