Bijna niemand weet ervan, maar Afrika had in de jaren zestig toch echt een waanzinnig spannend avant-gardetijdschrift. Al riep het op een cover 'African literature, who cares?', het literaire blad werd gevreten door de elite in heel het continent. Van een gedweeë start in een modernistische vormgeving - redelijk Europees, Mondrianesk zelfs - groeide het uit tot een flamboyant blad met psychedelische en pamflettistische beeldtaal. Van popmuziek in Kenia tot martelingen in Zuid-Afrika was het een blad vol controverses.

Maar het raakte vergeten totdat het onlangs werd opgeduikeld door het Britse kunstenaarsduo The Otolith Group, dat historisch onderzoek naar beeldculturen doet. Wat kan een blad betekenen voor een groeiend Afrikaanse zelfbewustzijn, vroeg het duo zich af en exposeert de jaargangen nu in Casco. Aan de trotse vormgeving te zien, luidt het antwoord: best veel. De jaren zestig waren het decennium dat landen onafhankelijk werden en met de kolonisator ook de Europese cultuur verjoegen - op naar een eigen Pan-Afrikaanse cultuur.

Natuurlijk had die veel gezichten. In Casco exposeert de Otolith Group het blad naast vierduizend Afrikaanse postzegels, waarover het ook een mooie film maakte. Via ebay kochten ze zegels die Afrikaanse landen uitgaven zodra ze onafhankelijk werden en die zie je in de sixties knallender, kleurrijker en ja Afrikaanser. Maar om het ingewikkelder te maken: de Ghanese zegels werden ontworpen door Amerikanen in New York die daarin Pop Art introduceerden - en zo Ghana hielpen vormgeven. Afrika, Amerika, identiteit, nationalisme - je kunt er geen hekjes omheen zetten.

Dat soort inzichten maakt deze spannende expositie een goudmijn aan informatie, onder meer over propaganda. Postzegels, die lieve plakplaatjes uit hobbyalbums, zijn hardcore staatspropaganda van nationale trots. Ook Transition bleek propaganda te zijn: de redactie ontdekte in de jaren zeventig tot zijn schrik dat het via via gesponsord werd door de CIA. Die steunde heimelijk wereldwijd kunst, alles wat haaks stond op het Socialistisch Realisme - de USSR had zo'n sterke propaganda, daar moest dan maar subversieve vrijheid tegenover staan. En die hield niet van de CIA.

Transition schudde de steun af maar ging financieel ten onder. Sinds kort bestaat het weer, opgericht in de VS nota bene, niet onbelangrijk nu Afrikaanse literatuur zo hip is. Een wereld die voortholt, moet zijn verleden niet vergeten - chapeau voor The Ototlith Group dat het helpt onthouden.



The Otolith Group, In the Year of the Quiet Sun, t/m 25 januari 2015 bij Casco, Lange Nieuwstraat 7, Utrecht. Di-zo 12-18u. www.cascoprojects.org (foto via Casco: Still uit film 'The Quiet Sun')