De bandrecorder in de kunst
(NRC Handelsblad, 27 december 2007)
Goddank zijn we van de bandrecorder af. Het apparaat liep altijd
vast en de tape raakte in de klit. Een doffe ellende. Dat is het
gevoel dat je krijgt in het eigenlijk juist nostalgisch bedoelde
'Tapemosphere' in Het Domein. In deze kleine maar lawaaierige tentoonstelling
wappert de tapechaos je tegemoet. Vier kunstenaars brengen er met
elk één werk een ode aan een techniek die ook voor
de kunst ooit vooruitstrevend was.
De bandrecorder deed in de jaren vijftig zijn intrede in de huishoudens
die zich zo'n duur apparaat konden permitteren. Je kon babygeluidjes
opnemen en gesproken brieven naar de familie in Canada sturen. In
de jaren zeventig trok het de belangstelling van kunstenaars zoals
Rod Summers. Hij bouwde in 1972 de installatie 'Waterfall' met een
recorder en spoelen die een ruisend geluid voortbrengen, en heel
veel tape dat nu metersbreed over de vloer van Het Domein verspreid
ligt. Net als mede-exposant Paul Devens onderzoekt hij geluiden
die magneetband kan produceren. Devens laat het tape over een bagageband
lopen, waarbij de frictie tussen tape en de bagageband uniek, niet
opgenomen geknetter produceert. Ray Moon bouwde een wilde papier
maché-achtige toestand met magneetband dat de zaal uit waait.
Er zit een aan-en-uitknop aan, waar schrikachtige mensen beter vanaf
kunnen blijven. Dit kabaal overstemt alle geluidskunst eromheen.
Tegenwoordig noemen geluidskunstenaars zichzelf 'piepknorjongens'
maar meer grappen maken ze niet. Net als in Summers' tijd is geluidskunst
een bloedserieus onderzoek naar techniek, frequenties, en het menselijk
oor. Dat kan leiden tot een zintuiglijke kunst, die brommend door
je heen trilt of een piepende schoonheid laat horen. Even vaak is
het resultaat zo technisch dat het alleen vakidioten aanspreekt.
Ook Tapemosphere bevat maar één echt aansprekend kunstwerk:
een prachtige ruimtevullende tape-tekening van Aam Solleveld. Uit
de donkere lijnen doemen architectonische constructies op en de
contouren van videotorens. En ook hier ontspoort het band soms,
in grillige patronen die hun eigen weg zoeken.
De bandrecorder heeft zeker een rol gespeeld in de geluidskunst.
Maar laten we toch maar blij zijn dat we nu dvd's hebben.

Tentoonstelling: Tapemosphere, t/m 6 januari 2008 in Museum Het
Domein, Kapittelstraat 6, Sittard. Di-zo 11-17u, gesloten 25 december
en 1 januari, open 26 en 30 december. Inl.: 046 451 3460 / www.hetdomein.nl
|