Prozaïsche spam als plafondpoëzie
(NRC Handelsblad, 20 juni 2013)
Het gebeurt als je maar lang genoeg naar boven kijkt, vertelt Guus Vreeburg in zijn huiskamergalerie. Dan krijgen je hersenen een signaal dat daar blijkbaar iets belangrijks aan de hand is. Je vergeet de horizon, verliest je oriëntatie op de rest van de omgeving, weet niet meer waar links of rechts is. Je wordt, kortom, een beetje zweverig.
Op dat bedrieglijke evenwichtsverlies lijkt zijn galerie in het statige Rotterdamse Scheepvaartkwartier te zijn ingericht: plafond, vloer en muren, alles is van ongeverfd grijs beton - voor huiskamers weinig regulier, voor galeries welkom. En niet voor niets heet deze ruimte 'Het Plafond', want alle exposanten krijgen één voorwaarde opgelegd: het kunstwerk moet aan het plafond te zien zijn.
Daar hangt nu een installatie van Niels Post, een kunstenaar die ooit, net om de hoek, een brievenbus aan de Erasmusbrug hing. Tegenwoordig werkt hij vooral met tekst. Uit triplex zaagt hij letters, arial, die hij op muren plakt of nu aan vijftien motortjes laat ronddraaien aan het plafond. De tentoonstelling past in een galerieroute van Poetry International, al lijkt poëzie te veel eer voor dit prozaïsche kunstwerk. Post haalde de vijftien teksten uit e-mailverkeer, spam, maar houdt netjes de vaak beloofde viagra en hot girls buiten beeld. De woorden 'Dear Sir/Madam', 'Dear Beneficiary', 'Dear lucky winner' draaien er rond. Nigeriaanse prinsen en andere zwendelpraktijken kun je erbij bedenken.
Het is de perfecte installatie voor een huiskamergalerie, waar immers ook de buitenwereld altijd maar je privéhuis binnendringt. Deze galerie bestaat zestien jaar en opereert veel onder de radar, zoals veel huiskamergaleries die kunst intimiteit willen geven zoals in Jan Hoets beroemde huiskamertentoonstellingen Chambres d'Amis uit 1986.
Daarbij heeft dit huis een voordeel: deze atelierwoning, ooit bedoeld als winkelpand, leent zich voor etalageprojecten. Ze zijn goed zichtbaar vanaf de straat, de deur hoeft dus niet open. Vanaf de straat gezien duizelt Posts installatie minder maar oogt wel meer streetwise: tussen de spiegelingen van het verkeer vormen deze opdringerige e-mail-referenties een schouwspel dat gaat over aandacht trekken - opvallen is een noodzaak in deze informatiewereld, voor spammers zowel als voor kunstenaars.
Maar sta je binnen, dan gaat deze mobiel minder over aandachttrekkerij en meer over plafonds, het meest verwaarloosde gedeelte van interieurs. Toen vorige eeuw alles strakker moest, vervingen systeemplafonds de vroegere plafondschilderkunst waarin wolkenhemels openbraken voor zinnenprikkelende godentaferelen waar je in meezweefde - weer dat omhoog staren. In onze tijd zijn de godenbanketten afgevoerd. Voor beloftes van nep-weelde gaapt enkel nog het gat van onze spam-map.

Niels Post 'On Spam, Lectori Salutem', t/m 7 juli 2013 in Het Plafond, Gedempte Zalmhaven 761, Rotterdam. 24/7 te zien. www.hetplafond.org |