La papesse door een olifant uitgepoept
(NRC Handelsblad, 17 maart 2011)
Over de enige vrouwelijke paus in de geschiedenis bestaan verschillende verhalen. Johanna wordt beschreven als een intelligente vrouw die zich in de negende eeuw vermomt als man. Ze klimt hogerop in de kerk door haar opvallende intelligentie. Maar als ze tijdens een processie op de Via Sacra bevalt van een zoon, worden moeder en kind acuut gruwelijk vermoord. Van vrouwen komt niets goeds, was de moraal van deze populaire Middeleeuwse legende.
Het waarheidsgehalte van deze geschiedenis is nogal dubieus. Zo ook de anekdote dat sinds Johanna bij nieuwe pausen het geslacht wordt onderzocht, om dan te melden 'Testiculos habet et bene pendentes' (ze hangen goed). Maar voor kunstenaars die houden van geschiedenis met donkere randjes en gekonkel, is het een dankbaar onderwerp. Gilbert van Drunen is zo'n kunstenaar. Op een porseleinen globe tekende hij Johanna's geschiedenis na: een surreële stoet van figuren en slierten tekst.
Deze bol staan met nog veertien globes in een metersgrote houten kasten waar planken uit steken. Ze vormen een machine vol draaiplateaus. Takke-takke-tak klinken de bollen die ronddraaien om hun doemteksten te tonen en zo vergeten histories oprakelen. Een olifant, symbool van een ijzersterk geheugen, poept de woorden 'la papesse' uit in een lange donkere drol. De geschiedenis kan niet worden weggemoffeld. Al is het maar omdat de paus nog altijd zijn gezicht afwendt als hij de Via Sacra passeert - aldus Van Drunen.
Globes maken de wereld overzichtelijk, maar Van Drunens wereldbollen tonen enkel onsamenhangende details. Hij verbeeldt pauselijke geschiedenissen, liefst met vleugjes homoseksualiteit. Maar ook het Holiday Inn en Mondriaan komen - vrij onverklaarbaar - langs. Andere bollen vertellen praktisch niets. No Thing staat erop. Of: International Airport Please . Van Drunen kan niet focusen en dat is geen goede eigenschap in het leven. Maar in de kunst resulteert dat in een wijdlopige chaos die intrigeert.
Kijkers imponeren met theatrale installaties is terug te voeren op de Contra-Reformatie, een pauselijke uitvinding. Barokke altaarstukken moest de weifelende gelovigen overtuigen en terug slepen richting katholicisme. Ook de installatie van Van Drunen is een barok spektakel. Alleen is de kerkelijke glorie ver te zoeken in de gitzwarte tekeningen vol narigheid. Als de pausen in God geloven, mogen ze vrezen voor het hiernamaals. God is boos en Gilbert van Drunen ook.

Gilbert van Drunen 'Rimming the Earth' t/m 27 maart 2011 in Phoebus, Eendrachtsweg 61, Rotterdam. Inl.: www.phoebus.nl |