 |
| Antwerpen, een stad zonder lelijkheid (8weekly, 12 oktober 2005)
Een prachtige expositie stond eerder dit jaar in het Bozart in Brussel, 'Visionair Belgie' van de inmiddels overleden Harald Szeemann. Een uitputtend alomvattende expo ook, waarin Belgische humor, het minderwaardigheidscomplex van een klein landje, Congo en Dutroux-trauma's aan de orde kwamen. Zonder dat de kunst een middel werd in plaats van een doel. Ja, dacht je, zo is België, en dit is een goed beeld van de Belgische kunst. Alles klopte. De Rotterdamse tentoonstellingsruimte Witte de With wil nu iets vergelijkbaars: de tentoonstelling 'Monopolis' gaat over Antwerpen, en moet ook tegelijk iets over Rotterdam zeggen. Een fikse klus waarvoor een kleine dertig kunstenaars werden uitgenodigd met een grote variëteit aan werk. Maar gaat deze tentoonstelling wel over Antwerpen? Je zou grotestadsproblematiek verwachten en politiek, zoals in eerdere landen- en stadspresentaties in Witte de With. Dat soort actualiteit laat de tentoonstelling geheel buiten beeld. Er is daarentegen juist echte kunst-kunst: een ode aan Ensor vol maskers, geschilderd door Fred Bervoets, abstract wite schilderijen van Gert Robijns, neonsculpturen van Guy Maes. Het lijkt alsof er geen boze buitenwereld bestaat in België. En alsof de vorige Witte de With directeur David, die nog maar net haar hielen heeft gelicht, niet net in een interview betoogde dat simpelweg schoonheid willen scheppen te navelstaarderig is en niet meer van deze tijd. Maar het is niet zo dat de metropool als verschijnsel helemaal afwezig is in 'Monopolis'. Francis Alys bijvoorbeeld ging 's nachts de straat op om vuurpijlen af te steken. Dat ziet er in zijn video nogal subversief uit, maar dat was het niet. Met zijn vuurwerk was Alys bezig een mooi moment cadeau te geven aan de stad, voor die zich bij het ochtendgloren weer zou storten in banaliteiten of agressie. Het lijkt terrorisme, maar het is een schepping van schoonheid. Het werk van Alys is het type geëngageerde kunst waarmee Witte de With op zijn best is: kunst die schoonheid zoekt op onverwachte plekken, zodoende afleidt van lelijkheid en daar misschien zelfs van weg wil lopen. Het is geen kunst die onder die saaie noemer 'verantwoord documentair' valt. Want dat weglopen, dat komt in de tentoonstelling veel voor. Geen Vlaams Blok, geen taalstrijd, maar wel abstracte schoonheid, carnavalsbeelden en soms een vriendelijk stukje stad. Toch legt de tentoonstelling met dit escapisme iets van een gedeelde mentaliteit bloot. Ook zonder expliciet over Antwerpen te gaan. Eén vermakelijk kunstwerk nog tot slot: de film van Cel Crabeels c.s. over de Amerikaanse kunstenaar Dan Graham. Graham is boos. Boos over de sloop van zijn (nogal lelijke) glazen buitensculptuur in Antwerpen. Het waren vandalen, het werk kan wel weer hersteld worden, maar, omwonenden blijken het kunstwerk niet terug te willen. Ze willen graag een beeld van hun nationale knuffelkunstenaar Panamarenko. Graham is een slechte verliezer. Hij klaagt dat er meer blauw op straat zou moeten zijn in België. Als troost gaat hij uitzoeken of er elders in Europa nog parkjes zijn waar ze zijn sculptuur wel willen.
|
|
