'Dit museum wil geen oase zijn,' staat in grote letters op een muur van de Verbeke Foundation: 'De show is onaf, in beweging, ongepolijst, contradictorisch, slordig, complex, vergankelijk, onharmonieus en onmonumentaal, zoals de wereld buiten de museummuren.' Het is nog een van de vriendelijker quotes van oprichter Geert Verbeke - 'Ik schijt op politici en ik kak op ambtenaren.'

Zonder enige overheidsbemoeienis opende de voormalig ondernemer vorig jaar in Vlaanderen in de buurt van nergens een tentoonstellingsruimte waar alles kan - qua ruimte en qua idee. Nadat hij zijn transportbedrijf had verkocht, gebruikte hij de vrachtwagenloods voor kunst - 'Ik doe niet aan architectuur' en kocht wat extra hectares grond voor buitenkunst, visvijvers en de genetisch gemanipuleerde kippen van kipfokkunstenaar Koen van Mechelen.

De eerste tentoonstelling van Verbeke ging over leven en dood. De sporen ervan zijn nog overal te zien. Buiten aan een meer vind je een horde paarden - kunstpaarden - en in een kuil ligt een echte koe te ontbinden. Binnen heeft een Vlaamse Damien Hirst, Martin uit den Bogaard, een krankzinnig laboratorium ingericht met dode dieren waarvan hij het ontbindingsproces via elektrodes omzet in grafieken en muziek. Onheilspellend brommen de klanken door de twintigduizend vierkante meters tellende loods heen, waar ze botsen op het gebrul van een tentoonstelling kinetische kunst. Deze bestaat uit apparaten en laboratoria van maar liefst zestig deelnemers, passend bij de onmetelijke schaal van het Verbeke-terrein.

Kinetische oftewel bewegingskunst begon halverwege de vorige eeuw als reactie op de dynamische maatschappij. Van de grootvader van deze kunst, Tinguely, exposeert Verbeke een object dat half beer is en half machine. Tinguelys machines bekritiseren onze overgereguleerde maatschappij waar alles maar keurig en nuttig moet zijn - een nut dat haaks staat op de kunst om de kunst. In die lijn past volksheld Panamarenko, wiens aandoenlijke vliegmachientjes ook altijd vooral helemaal niks kunnen. En Raphael Opstaele haalde met een autobus vijfhonderd bamboestukken uit Kameroen om een wereldwindorgel van te bouwen - dat staat deels op het Verbeke-terrein, deels op de Noordpool.

De jongere generatie zet deze anti-functionaliteit voort. Björn Schulke exposeert oranje bollen die niets anders kunnen dan nerveus bibberen als je dichtbij komt. Reinier Kranendonk maakte een roestige ziekenhuisinstallatie waar uit een bed een mensgestalte opdoemt, geheel van sop. Het is een letterlijke verbeelding van de vanitasspreuk 'Homo Bulla', de mens is slechts een zeepbel. Ook hier ligt een dode babykangoeroe die door Martin uit den Bogaard geen kans krijgt echt te sterven. Danny de Vos exposeert een herriemachine waar echte, dode, kippenpoten uit trappelen. Deze apparaten zijn alles wat Philips 'Let's make things better' niet is. Ze zijn een ode aan onzin, waanzin en schoonheid.

Wanneer je kinetische objecten in een museum netjes op een sokkel ziet staan glimmen, is niet voor te stellen dat ze ooit een daad van activisme waren. In de onmetelijke Verbeke Foundation herwint kinetische kunst zijn kracht en relevantie. Kunst, natuur en leven lopen er organisch in elkaar over. Na uren kijken, intussen licht in het hoofd, vind je steeds weer nieuwe machines, watertanks, propellors, glas waar water in stormt, skeletten aan touwtjes, dode hazen die brieven schrijven. Tekstbordjes over Euclidische meetkunde en thaumatropische god weet wat verhogen de chaos alleen maar. Voorbij de loods staan kassen, waar bomen groeien, karpers zwemmen, en groepjes roestige kunstwerken naar je staan te zwaaien. Alles knarst en piept en ruikt en gaat maar door en door en door. 'Er is geen poëzie in een te helder leven', staat ergens te lezen. Belgen waren altijd beter in surrealisme dan wij, nuchtere Hollanders.

Tentoonstelling: 'Vision in Motion / Motion in Vision', t/m 16 november 2008 in de Verbeke Foundation, Westakker, Stekene, België. Inl.: 0032 (0)3 7892207 / www.verbekefoundation.com (foto's: Verbeke Foundation. Links: Stan Wannet, rechts: Raphael Opstaele, windorgel)