DNA overleeft veel, soms zelfs moord. Een paar jaar geleden stelden onderzoekers dat zelfs moordlustige Romeinse keizers genoeg nazaten spaarden om hun DNA te laten voortleven. Ergens hebben we een intuïtief gevoel voor DNA, was de subtekst van het onderzoek. Kunstenaar Louise Bourgeois (1911-2010) kreeg drie kinderen maar haar artistieke DNA is haar meest geroemde nalatenschap. Haar leven lang vertaalde ze jeugdtrauma's in beelden vol angst en eenzaamheid, waar nog altijd velen iets in herkennen. Ook jonge kunstliefhebbers. Drie jaar geleden bezochten twee jonge Nederlandse curatoren een retrospectief van Bourgeois en zoals dat gaat, gingen ze in de kroeg fantaseren over een tentoonstelling rond haar nalatenschap. Toen De Hallen een curatorenbeurs ter beschikking stelde, werd het idee realiteit: een expositie over de artistieke nazaten van Bourgeois, uit allerlei generaties.

Daarin staat een vroeg sleutelwerk van Bourgeois centraal: He disappeared into complete silence. Dit boekje uit 1947 is een droomachtige combinatie van tekeningen - kamers, torens, mensen - met teksten over liefde en verlatenheid en steden. De moderne mens, die zich op eigen houtje staande moet houden in de wereld, werd een thema. Zoals Bourgeois ruimtes tekende die haar beklemden, fotografeert Zarina Bhimji dreigende plekken. Ook Bhimji kende een onveilige jeugd. Geen liefdeloze moeder sloeg gaten in haar ziel maar de etnische zuiveringen in Oeganda die haar deden vluchten naar Engeland. Met de juiste benauwende kaders wordt elke ruimte griezelig. Het nachtmerrieachtige cellencomplex op de foto's van Roni Horn is in het dagelijks leven een onschuldige zwembadkleedkamer.

De tentoonstelling bevat niet alleen decors voor angsten. Ander kunstwerken gaan over ouder-kindrelaties, over afasie, of over iets heel onduidelijks - zoals de gouden toren van James Lee Byars. Dat lijkt een ratjetoe maar zoals in elke familie, waar de een grootmoeders neus heeft en de ander haar mond, zijn ook deze werken onderling verwant dankzij Bourgeois - die beetje enge oma, waar je nooit op bezoek wilde.

Op zolder in de Hallen staat een martelmachine die Harald Szeeman in 1974 liet maken om een verhaal van Kafka tot leven te brengen. Ook die link past bij Bourgeois, wiens dolende mens zo verloren raakt in een moderne Kafkaeske wereld. Kafka en Bourgeois zijn allebei een soort superlijm, je kunt er alles mee aaneen plakken. Bestaat er een kunstenaar die niet verwant is aan Bourgeois?

Dat betekent dat de curatoren het gemakkelijk hadden. Al hun persoonlijke favorieten zijn wel te linken aan Bourgeois' gave om pijn naar een universeel niveau te tillen. Maar het werkt, de tentoonstelling zuigt je lekker mee. 'Oh Francesco!' hoor je een vrouwenstem smeken als je staat te kijken naar een met bruine verf besmeurde glasplaat van Pamela Rosenkranz of naar Tacita Deans stills uit oorlogsfilms. Francesco heeft het uitgemaakt met de hoofdrolspeelster in een video van Francesco Vezzoli en ja, wie herinnert zich niet een eigen Francesco met wie hij ook ooit zo aan de telefoon hing?

Bourgeois maakte He disappeared into complete silence in een tijd dat de spierballenkunst van de politieke avant-gardes nog moesten plaatsmaken voor een individueel georiënteerde wereld, een egomaatschappij waarin je je niet meer verbond aan een kerk of isme. Het individu werd leidend in de maatschappij, en in de kunst - in een video van Tracey Emin in de Hallen draagt ze haar levensverhaal voor, vol abortussen en drama. Bourgeois' populariteit stamt van de laatste jaren. Door hoog bejaard te worden maakte ze mee dat zoiets als de persoonlijke parabel het grote verhaal zou gaan worden van een nieuwe tijd. Daarom nam ze op haar 95e dat werk uit 1947 nog eens onder de loep. Ze voegde een paar toefjes kleur toe, meer niet. Het was al goed.

Tentoonstelling: He disappeared into complete silence, t/m 4 december 2011 in De Hallen, Grote Markt 16, Haarlem. Di-za 11-17u., zo 12-17u. Inl.: 023 5115775 / www.dehallen.nl