Elementaire deeltjes
(NRC Handelsblad, 10 oktober 2008)
De Sex Pistols, vlaggen, poëzie, tl-buizen en abstracte vormen
- ze hebben iets met elkaar gemeen. Ze vormen thema's voor de tien
kunstenaars die meedoen aan 'Elementaire Deeltjes', een buitengewoon
raadselachtig uitziende tentoonstelling. De clou zit in de natuurkundige
titel. We weten al tijden dat atomaire deeltjes en quarks bestaan,
maar wetenschappers hebben ze nog nooit kunnen opmeten. Dat gaat
heel moeilijk worden, zo schijnt. Ze kunnen de deeltjes alleen beschrijven,
als kleurige, onmeetbare energie. Net zo ongrijpbaar als creativiteit
- op die gedachte stoelt Elementaire Deeltjes.
Raoul de Keyser componeert abstracte verfvlakken tot een evenwicht
van structuur en vorm. Guy Mees onderzoekt met stroken papier verloren
ruimte. Koen Delaere schildert dansende lijnen op strakke rasters.
Zo komen verschillende exposanten in Elementaire Deeltjes, zoekend
naar structuur, tot abstracte vormen. Maar niet allemaal. Leo Copers
fotografeerde gemaskerde mannen, Derk Thijs schilderde een prachtig
apocalyptisch stadsgezicht en Peter Koole maakte een tekstkunstwerk
over de Schipholbrand. Het is van alles wat. Al is het een mooi
verhaal over onmeetbare creativiteit, als thema is het natuurlijk
veel te breed. En je mag toch hopen dat creativiteit in alle kunst
een rol speelt.
Bezoekers van de tentoonstelling schrikken op als een alarm weerklinkt.
'Dat is van de firma Heerema hiernaast,' antwoordt een passerende
medewerker, 'Zo laten ze het personeel weten dat ze naar huis mogen'.
Dat is erg fijn om te horen. De tentoonstelling bevindt zich namelijk
in het hart van de Covra: het bedrijf dat het radioactieve afval
van de kernreactor in Borssele opslaat en verwerkt. Gezien die locatie
is het thema van Elementaire Deeltjes erg op zijn plek.
Tot voor kort zat de Covra potdicht. Op Google Maps was het een
wazige vlek. Nu kernenergie in de publieke opinie van levensbedreigend
is omgeslagen in milieuvriendelijk, is ook het beleid van de Covra
omgedraaid. De Habog, het kluisachtige gebouw waar het afval ligt,
is door kunstenaar William Verstraeten beschilderd. Daar worden
soms theatervoorstellingen gehouden, in het aangrenzende kantoorgebouw
wisselen exposities met hedendaagse kunst in een groot trappenhuis
met een onbewaakte archiefruimte. Wie wil kan er zo wat ordners
uit de kast halen om te kijken hoe dat zo gaat, dat opslaan van
radioactief afval.
Zo helder als het communicatiebeleid van de Covra is, zo ingewikkeld
is Elementaire Deeltjes. Visuele samenhang ontbreekt en het thema
blijft vaag. Maar één onderdeel is zeer geslaagd:
de educatieve ruimte. Daar exposeert de jonge Drentse kunstenaar
Chris Brans. Deze zaal vol geigertellers en informatieborden over
kernsplitsing transformeert hij tot een gesamtkunstwerk door overal
eigen filmpjes en constructietekeningen tussen te wurmen. Hier is
de onbegrijpelijkheid een deugd want het is buitengewoon grappig.
Vanuit afvalvaten projecteert Brans ratelende cijfertjes op krukkige
kartonnen apparaten, met computers print hij vrolijke tafereeltjes,
van fotootjes en tape knutselt hij suggesties voor fabrieken - deze
humoristische nonchalance is precies wat je niet bij radioactief
afval wil zien. 'Nu ben ik zelfs het spoor bijster', schrijft hij
op een tekening. Hou die man alsjeblieft bij de Habog vandaan.

Elementaire Deeltjes, t/m 30 oktober 2008 in de Covra, Spanjeweg
1, Nieuwdorp (Borssele). Ma-vr 9-17u.
|