Het was maar een kort berichtje, dat Maarten Vandeneynde een paar jaar geleden tegenkwam in de krant. De Ikeacatalogus had als meest verspreide boek de Bijbel ingehaald (en Harry Potter). Wat zullen archeologen zeggen, dacht hij, als ze over zoveel eeuwen terugkijken op onze tijd? Ruimtebesparende kastsystemen belangrijker dan God? Vandeneynde, geen theoloog maar kunstenaar, besloot hier iets mee te doen. Hij vertrok naar Rome en sloop het opgravingsgedeelte van het Forum Romanum in om er, met bonzend hart, wat Ikeaservies te begraven. Eens zien, wat archeologen daarvan gaan vinden.

Een foto van die illegale daad hangt in Back to the Future: een ongelijkvormige, ietwat onsamenhangende, maar grappige tentoonstelling die inderdaad ergens op een oudheidkamer lijkt. Scherven, objecten, verzamelingen dingetjes. Alleen als je beter kijkt, zie je dat van systematiek weinig sprake is. De verzameling roestige spijkers van Toine Klaassen vormt een reeks merknamen - KLM Sony Shell. Fleur Thio maakte een ambachtelijk serviesje met decoratieve afdrukken van usb-sticks en computerhardware. En Pascal Rostain en Bruno Mouron gingen zelf opgraven: in vuilnisbakken van Hollywoodsterren. Als datacollecties presenteren ze foto's van de lege conserven en boodschappenlijstjes van Tom Cruise, Arnold Schwarzenegger en Sharon Stone, van wie nu is vereeuwigd dat ze dertien blikjes met halve peren op had.

Toch is zulke creatieve gekkigheid niet ongepast: ook oudheidkunde kent wilde theorieën en heeft creativiteit nodig. Wat dat oplevert, zie je in deel twee van de expositie. Daar presenteert zich het designlab dat door het Centrum Beeldende Kunst Utrecht op een Romeinse opgraving bij Bunnik is gezet. Het is een plek waar weinig te vinden is, juist dan kunnen ongebruikelijke ideeën iets opleveren. David Hermans ontwierp een pot in een pot, een Romeins koelsysteem, dat heel goed weer te gebruiken is en geen stroom kost. Zo ook de keukenmachine van Pihla Raevaara met Romeinse molenstenen, alleen ziet het eruit alsof je er asfalt mee kunt leggen - designbladen à la Elle Wonen hadden nog geen invloed in Romeinse tijden.

Andere vormgevers gingen los met ontwerpen voor als de vindplaats - wie weet - een archeologische attractie wordt. Zo ontwierp Lisa Kläver een parkeersysteem op basis van een Romeins spel, dat genummerde bingoballen uitspuugt die nummers van de parkeerplekken toewijzen. Het zal de archeologen van de toekomst hoofdbrekens bezorgen.



Back to the Future, t/m 11 maart bij het Centrum Beeldende Kunst Utrecht, Plompetorengracht 4, Utrecht. www.cbk-utrecht.nl