Wandelen door het bos van Erik Odijk
(AMC Magazine, januari 2012)
Niemand kan zo minutieus tekenen als Erik Odijk. Al jaren gooit hij hoge ogen in de kunstwereld met zijn tekeningen van bossen, die hij - soms metersbreed - blaadje voor blaadje neerzet. Een waar monnikenwerk. Het is een zorgvuldigheid die zeldzaam is geworden sinds de uitvinding van de fotografie. Toch is juist Odijk een grote fotografieliefhebber. Sterker nog, hij gaat nooit op pad zonder camera op zak. Tijdens boswandelingen schiet hij foto's die hij streng selecteert: welke mogen als basis dienen voor een tekening?
Maar, niet zelden zitten er foto's tussen die te goed zijn om na te tekenen. Die zijn al helemaal klaar. Deze foto's mogen optreden in Odijks Forest Shows, een reeks fotocollages. "Daar zou ik er graag meer van maken," vertelt hij tijdens een telefoongesprek. "Alleen, mensen verwachten grote tekeningen van me, dus die moet ik even ompraten." Bij het AMC hoeft dat niet meer. Dat kocht een Forest Show van hem. Het is een collectie van zes bij zes foto's van bossen, die samen 36 verschillende gezichten van de natuur laten zien - rauw, idyllisch, spookachtig of gewoon zompig nat.
Odijk varieert en regisseert in zijn fotolandschappen zoals Engelse tuinontwerpers dat voor hun lords deden. Sommige bomen zijn woudreuzen, enorme stammen en kruinen die elke centimeter in het kader opvullen. Andere hebben lenteblaadjes, de belofte van nieuw leven. Ook zijn er bedrieglijk zacht uitziende mosgronden, die Odijk misschien wat oppoetst in de computer. Maar zijn digitale bewerkingen gaan niet veel verder dan wat extra contrast of scherpte. Een heksenkring van zwammen licht op in een duisternis van bladeren die liggen te vergaan tot humus. Aan sommige bosgezichten zie je meteen ziet dat je er niet 's avonds doorheen moet fietsen, maar ook zijn er mysterieuze bladerdekens waar je prerafaelitische schildersmodellen verwacht die zich met een snik neervlijen.
Bij de jongste generatie zal het kwartje niet vallen, maar wie is opgegroeid in de tijd van fotorolletjes herkent het vast: 36 foto's, dat is precies één rolletje. "Toen ik nog geen digitale camera had, werkte ik vaak met zo'n reeks afdrukken. Samen vormden ze een reportage van een wandeling." Toch zijn dit duidelijk 36 digitale beelden, zorgvuldig geselecteerd. Bijvoorbeeld op vorm. De schuine lijn van een boomstam op het ene plaatje herhaalt zich op een volgend beeld. Doorkijkjes volgen op details die volgen op doorkijkjes. Zo geeft Odijk, al is het bijeengezocht, de ritmiek van een wandeling weer: diagonalen, uitvergrotingen, panorama's. Dat doet hij net zo lang tot je in het slotbeeld twee wandelaars ziet, wandelschoenen aan en een tasje proviand op de rug.
Odijk heeft een atelier in Amsterdam en woont in Nijmegen. Hij kan niet zonder Amsterdam, het hart van de kunstwereld, met zijn galeries en dynamiek. Maar ook heeft hij rust nodig van het provinciale Nijmegen, waar hij zo de natuur in wandelt. Deze Gelderse bossen keren terug in The Forest Show, gemengd met foto's van wandelingen in België, Frankrijk, Duitsland en Engeland.
Misschien toevallig zijn dit wel de landen van de noordelijke Romantiek. Vooral in Duitsland geldt het bos als donker decor voor sprookjes en volkskunst, gesublimeerd in de pantheïstische wouden die Friedrich schilderde als huiveringwekkende creaties Gods. Zo dreigend zijn Odijks bossen zelden. Zeker niet in de print in het AMC. Daarvoor selecteerde Odijk foto's die vanaf of vlakbij het wandelpad genomen zijn. Dit is dus de comfortabele natuur, het recreatiebos, waar je bewegwijzering en pannenkoekhuizen kunt aantreffen. Die laat Odijk niet zien, maar wel de details en doorkijkjes naast de geijkte paden. Is dit een geijkte natuur? Saai? Pittoresk? Hoe ziet dat er eigenlijk uit, recreatiebomen?
Door mensen te stimuleren intensiever te kijken, maakt Odijk een pleidooi voor de natuur. "Ik wil mensen meeslepen, een reclame maken voor verder kijken. Niet dat dat werkt," voegt hij meteen toe. "Kijk naar de politiek, die zowel op kunst als op natuur bezuinigt. Onze goede vrienden van de regering zitten liever in de auto. Zij zorgen dat het economisch denken consumerende slaven van ons maakt."
En dat terwijl de natuur overal is en een eindeloze schoonheid biedt. Odijk is er nog lang niet op uitgekeken. Op zijn website wordt de diashow The Forest Show steeds langer en gevarieerder. Naast het werk dat het AMC kocht, heeft hij nog tal van bosgezichten waarvoor hij de paden verlaat. Bovendien heeft hij ook nog een serie sneeuwwandelingen vol uitzichten, toen hij twee dagen op een berg wandelde. En er zit nog een Rock Show in de pijplijn. Hoe groot is de kans dat hij nog eens overstapt op zeegezichten, zonsondergangen? "Nee. Een heel dramatische zonsondergang, dat alles omzet in één zinderende lichtveeg, dat kan. Maar te veel lieflijkheid doe ik niet. Misschien als ik heel oud ben."
www.amc.nl / issuu / www.erikodijk.nl |