Een zwaarbewapende man sluipt door de kapotgeschoten straten in Beiroet. Het is 1978. Hij beweegt zich gebukt maar snel voort, zijn benen zijn op de foto onscherp, met zijn armen houdt hij zijn mitrailleur stevig vast. Zijn biceps staan gespannen. Je weet dat fotojournalist Raymond Depardon (1942), die achter hem aankruipt, het angstzweet van de schutter moet kunnen ruiken. Zo dichtbij is hij. De volgende foto toont de begrafenis van een strijder in Beiroet. Het zou dezelfde man kunnen zijn.

Met deze indringende serie begint Depardons overzichtstentoonstelling in het Nederlands fotomuseum in Rotterdam. Er was geen brandhaard in de wereld of de Franse Magnum-reporter Depardon was erbij, zo blijkt al snel op deze expositie. Hij zat aan tafel met zwaarbewapende mudjaheddeen in Afghanistan, begaf zich in Tsjaad tussen de rebellen. Het is voor het eerst dat in Nederland een overzicht te zien is van deze in eigen land zo gelauwerde cineast, fotograaf en schrijver.

Rauwe en directe foto's zijn het: Depardon probeerde nooit wat te verbloemen. Ook niet bij de misstanden die hij vastlegde in beruchte psychiatrische klinieken zoals San Servolo in de jaren tachtig. Onder het mom van anti-psychiatrie werden patiënten verwaarloosd of opgesloten in kooien. Schaamte opwekkende portretten werden het, die de wereld zouden schokken. Depardons onopgesmukte beeldtaal uit deze jaren doet denken aan Amerikaanse nieuwsfotografen uit de jaren dertig, mensen zoals Dorothea Lange die voor de regering de depressie gingen vastleggen. Nu zou Depardon ook inderdaad geïnspireerd raken door deze beweging, maar pas vele jaren later.

Als autodidact was Depardon op 18-jarige leeftijd met camera maar zonder enige fotografische kennis afgereisd naar Algerije, om daar de oorlog te verslaan. Zijn confronterende stijl lijkt eenvoudigweg te zijn ingegeven door het verlangen om rechttoe, rechtaan te documenteren en niets te missen. Het onderwerp bepaalde het beeld, ensceneren was uit den boze. En natuurlijk hoorde zoiets frivools als kleurenfotografie daar niet bij.

Het fotomuseum toont slechts een deel van Depardons uitgebreide oeuvre, door zich hoofdzakelijk te concentreren op vier grote fotoseries. Zijn andere werk, de documentaires, is deze weken merendeels te zien in het Filmmuseum in Amsterdam. De vier fotoreeksen zijn in verschillende decennia gemaakt, en de laatste twee laten zien dat hij afstand heeft genomen van de actualiteiten. Zo is hij in de jaren negentig de boerderij van zijn ouders gaan fotograferen, in kleur nota bene, om de schoonheid van het verdwijnende boerenbedrijf te vangen.

Van vijf jaar geleden dateert de sobere serie Errance (Zwerftocht). Hiervoor reisde Depardon wederom de hele wereld af, nu naar de meest afgelegen en verlaten plekken. Veel woestijnen fotografeerde hij, desolate Amerikaanse buitenwijken en Japanse stegen. Het is alsof hij in deze leegte de `ziel van de wereld' zoekt, net zoals Walker Evans in de jaren dertig deed met zijn foto's van stoffige Amerikaanse wegen.

Depardons ogenschijnlijke zoektocht naar het universele slaagt doordat hij voor deze gelegenheid een zeer streng beeldkader heeft gekozen: staand formaat, horizon in het midden, en weer ouderwets zwartwit. Met die eenvormigheid schept hij eenheid in deze zo uiteenlopende non-plekken.

Deze boeiende tentoonstelling laat zo een goede doorsnee zien van Depardons veelzijdige fotografie. Wat jammer is, is dat zijn teksten ontbreken. Het Fotomuseum heeft weliswaar een leeshoek ingericht met de fotoboeken die hij heeft gepubliceerd - uitsluitend in het Frans want andere talen duldt hij niet - maar op zaal hangen zijn lange bijschriften niet. En dat terwijl woord en beeld voor Depardon onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In zijn boeken schrijft Depardon op persoonlijke wijze over de keuzes die hij maakt bij het schieten van een plaatje, dat hij soms twijfelt, moe is, naar huis verlangt. Zulke verhalen roepen betrokkenheid op, en maken bovendien duidelijk dat zijn foto's niet zo objectief zijn als ze lijken.

Raymond Depardon. T/m 5 februari 2006 in het Nederlands fotomuseum, Witte de Withstraat 63, Rotterdam. Di t/m zo 11-17u. Inl: 010-2132011, www.nederlandsfotomuseum.nl