|
Hoek van Holland is de ideale cocktail van
Nederland
Interview. Peter de Krom laat met zijn foto's de absurditeit van
het dagelijks leven zien. In de Kunsthal neemt hij afscheid met
een tentoonstelling over Hoek van Holland.
(NRC Handelsblad, 6 februari 2020)
Hij komt net bij de aannemer vandaan: half mei begint de restauratie
van de eerste bunker in Hoek van Holland. Het zijn drukke tijden
- verbouwen, vergaderen, vergunningen - voor Peter de Krom, die
na jaren stopt met fotograferen. Namens Stichting Stelling 33 gaat
hij bunkers ombouwen tot vakantiehuisjes. "Een pilot voor ecologisch
toerisme, vanaf volgend jaar", zegt hij. "Wellicht kan
het uiteindelijk langs heel de kust, vergelijk het met het Pieterpad:
je kunt inchecken en loopt weer verder. Het is niet heel groot.
Het valt niet op in het landschap, de ecologie verstoort het evenmin.
Bunkers zijn geliefd erfgoed en tegelijk zijn ze omstreden, we wilden
daarover nadenken. Want ze zijn historisch van waarde maar het zijn
ook mooie plekken in de natuur. Zo kwamen we op dit concept."
Peter de Krom (1981) vertelt erover bij een kop koffie in een café
achter Rotterdam Centraal. Hij behaalde in 2010 zijn bachelor fotografie
aan kunstacademie St. Joost in Breda, werkte voor media als NRC,
Vrij Nederland, Vers Beton, Trouw en de Volkskrant en maakte vrij
werk. Hij kreeg meerdere prijzen, waaronder de International Street
Photography Award (2013) en drie keer een Zilveren Camera. Nee het
fotograferen gaat hij niet erg missen, zegt hij desgevraagd, "wel
de situaties waar ik soms in belandde, de meest rare evenementen.
Daardoor heb ik een heel genuanceerd beeld van Nederland gekregen.
Ik kan met links en rechts praten en me inleven."
De Kunsthal had hem al uitgenodigd voor een tentoonstelling, later
bleek dat het een afscheidstentoonstelling werd. Het thema is de
plek waar hij zelf is geboren en getogen: Hoek van Holland - inderdaad,
daar bij die bunkers. Vijftig foto's en twee korte video's tonen
het dagelijks bestaan in 'de Hoek': een buitenspelend jongetje,
nudisten, een kwakkelende palmboom, een club scootmobielers op gezamenlijke
dagjes uit.
Het is een combinatie van raar en genuanceerd, die ontstaat doordat
De Krom contrasten opzoekt. Zoals dat moment dat hij een vrouw met
twee kinderen in de branding zag staan, maar pas afdrukte toen aan
de horizon zo'n schip opdoemde dat een zwarte straal zand opspuwt
- voor een goede reden, namelijk kustbescherming, maar dat diskwalificeert
het als een typische strandfoto.
Kustbescherming, een metrolijn, nieuwbouw, de promotie van Rotterdam
Beach: Hoek van Holland bevindt zich op een kantelpunt, vertelt
De Krom. "Het is een dorp dat verandert, deels tegen de wensen
van de bewoners in. Het is slechts 150 jaar oud en heeft toch een
rijke historie, maar die is er nooit omarmd. Het oude Hoek van Holland
ontstond in de 19de eeuw als badplaats met prachtige architectuur,
kerken, horecapaviljoens voor rijke Rotterdammers en industriëlen
die met de koets naar het strand kwamen. In de Tweede Wereldoorlog
is die oude Hoek door de Duitsers afgebroken, ten behoeve van de
bunkers. De nieuwbouw van de laatste jaren gebeurt zonder te kijken
naar het dna van de plek. Er komen mogelijk zelfs appartementen
in de vorm van bunkers, bunkers die nota bene de oorzaak zijn van
het kapotgaan van het dorp destijds. Nu begint de Hoek wel het eigen
erfgoed op waarde te schatten, maar dat is te laat. De veranderingen
komen toch."
Eenzame palmboom
Het is nu nog een kleine lokale badplaats met een bepaald frikandellengehalte.
Rotterdam wil er een moderne badplaats hebben, 'Rotterdam Beach'.
Op de foto's van De Krom is het nog niet zo ver. Daar is het een
decor waartegen de lichte surrealiteit van het dagelijks bestaan
zich voltrekt, als je maar lang genoeg kijkt.
Neem die eenzame palmboom op het strand, die hij jarenlang fotografeerde.
Waarom die palm? "Dat gebeurde gewoon voor mijn neus. Hij stond
er ineens, aan het begin van het seizoen. Mensen gingen er selfies
maken, poseren. Dat ik de teloorgang van die boom was gaan vastleggen,
merkte ik pas na een paar jaar toen ik door die foto's bladerde.
Vaak fotografeer je gewoon momenten en zie je pas later waar het
over gaat en of het een serie wordt. 'Een roepende zonder woestijn',
beschreef NRC de palm." De Krom wijst naar buiten: "Kijk
daar staat er ook weer een, daar achter dat verkeersbord, in een
bloembak. Dat is heel moeilijk in dit klimaat."
Ideale cocktail van Nederland
Zijn foto's tonen het dorp het jaar rond. 's Zomers de invasie van
tienduizend man die op het strand de koelbox uitpakt, 's winters
als winderige spookstad. "Stap er de metro uit en je wordt
meteen verwelkomd door de zuidwesten-wind." Vijf jaar heeft
De Krom er gewerkt. Het plan had hij al toen hij op de kunstacademie
in Breda zat. "Ik ging tijdens mijn studie al voor NRC werken
en ik wilde vrij werk maken, om verhalen te vertellen over Nederland.
Waar vind ik dat beter dan in Hoek van Holland? Dat is de ideale
cocktail van Nederland. Het is echt een hoek, waar alles in gedreven
wordt en er niet meer uitkomt. Zo gebeuren er onwaarschijnlijke
dingen. Ik besloot dat ik er dan ook opnieuw zou moeten gaan wonen,
voor vijf jaar. Niet langer, want ik wist dat ik er niet gelukkig
zou worden."
In die vijf jaar - intussen woont hij in Rotterdam - maakte hij
met NRC-redacteur Freek Schravesande zes verhalen, bijvoorbeeld
over wat een 'hoek'is - denk ook aan het verdomhoekje. "Vergelijk
het met Terneuzen, Den Helder, Delfzijl. Het ligt wat aan de rand
van de wereld, mensen willen er niet veranderen." Met twee
Hoekse series won hij Zilveren Camera's. Timon gaat over een hoogbegaafd
jongetje dat buiten oorlogje speelt, met telkens knapper gemaakte
geweertjes, en vriendjes gaat rekruteren. Op de foto's zie je een
doorsneewoonwijk als decor voor avontuur. Dat zie je ook in Scootrangers,
een groep scootmobielers die in colonne het vlakke polderland doorkruist.
Niets is geënsceneerd. Zo onwaarschijnlijk kan alleen het echte
leven zijn.
Metrolijn voor toeristen
Het hart van De Krom ligt nog steeds een beetje bij Hoek van Holland.
Hij begrijpt zijn mede-Hoekenezen, op verjaardagen hoort hij hun
gemopper op de gemeente Rotterdam waarbij Hoek van Holland is ingelijfd.
"Dagelijks merken ze hoe weinig invloed ze hebben. Ze worden
dertig kilometer verderop bestuurd. Er gaat veel mis met de aanleg
van infrastructuur, nieuwe straten moeten soms opnieuw open omdat
ambtenaren alleen op afstand op een kaart hebben gekeken. Mensen
voelen zich niet gehoord. Nu komt er ineens een metrolijn, maar
wel ten behoeve van Rotterdammers en toeristen. De term Rotterdam
Beach is één grote belediging. Dat kun je echt niet
zeggen."
In die jaren van observeren groeide bij De Krom de behoefte om ook
iets te doen. Het bunkerplan, Cocondo geheten, ontstond uit frustratie
over ondoordacht toerisme. De Hoekse kust staat onder druk, dat
zie je ook op zijn foto's in de Kunsthal. Zo sloten de duinen van
het naaktstrand, ten behoeve van natuurherstel. Maar daardoor zijn
sommige nudisten het duingebied in getrokken - tot vlakbij gezinnen
- om naakt te poseren, pontificaal bovenop de duintoppen. Stokstaartjes
heet de reeks. "Een Hoekse benaming. Zo staat daar ineens veertig
man, naakt, voor de show. Het is openbaar cruisen. Ik wilde er een
natuurdocumentaire van maken want het is echt alsof je naar dieren
kijkt, een paringsdans. Het contact maken, via lichaamstaal, uitdagen,
signalen geven. Er is ook een grote populatie in de Vrouwenpolder
en in Scheveningen. En hier in het duin kunnen ze meteen een beetje
bruin worden. Hoek van Holland heeft meer zonuren dan de rest van
Nederland. Daar zijn Hoekenezen dan wel weer trots op."
Dit bijna sociologische onderzoek heeft geresulteerd in humoristische
series, waarmee De Krom ook andere thema's heeft willen aansnijden:
hoogbegaafdheid, ouderenzorg, de mens als diersoort. "Het gaat
me om de Nederlandse omgeving en om hoe oerinstincten in de moderne
maatschappij doorwerken. Scootmobielers: kuddegedrag. Stokstaartjes:
lust. Timon: jachtinstinct. Ik heb ook een hele serie gemaakt van
mannen die hun rechtervoet ergens op zetten. Het gaat allemaal over
maakbaar Nederland, zoals die palmboom waarvan ze van tevoren al
weten dat die het niet gaat redden. Maar ja, het is toch leuk, even."
Peter de Krom, Hoek van Holland. T/m augustus 2020 in de Kunsthal, Rotterdam. Kunsthal.nl / peterdekrom.com
|
