Een onvergetelijke muze
(AD/Rotterdams Dagblad, 13 september 2005)
Nickolas Muray had al een hele geschiedenis achter zich, toen hij
in 1931 in Mexico belandde. De Hongaar was de oceaan overgestoken
om in de VS zijn geluk te zoeken, en te vinden. Hij ging als fotograaf
werken voor tijdschriften en zijn toendertijd uitzonderlijke keuze
om in kleur te werken, en met soft focus, maakte hem een veelgevraagd
reclamefotograaf. Hij pionierde met beelden van dames in bikini
als reclamemiddel.
Het moet een tweede cultuurshock zijn geweest toen hij in Mexico
kennismaakte met de politiek geëngageerde kringen van schildersechtpaar
Diego Rivera en Frida Kahlo. Hij werd er kind aan huis maar toch
duurde het nog zes jaar voor hij Kahlo zou gaan portretteren. Met
het aanbreken van de jaren veertig liepen zowel haar huwelijk als
haar geheime affaire op de klippen, maar Muray bleef van haar houden.
En hij bleef haar fotograferen. Tien jaar portretten van zijn jonge
Mexicaanse muze hangen nu in de Kunsthal.
Murays portretserie is niet erg bekend, Kahlo's gezicht is dat
wel. Haar markante kop met doorlopende wenkbrauwen en priemende
ogen heeft ze zo vaak zelf geschilderd, dat ze er mythische proporties
door heeft gekregen. Het is opvallend dat de ervaren Muray haar
precies zo portretteert. Alsof zij baas over de camera was. Zijn
foto's tonen een Indiaanse godin, in folklorekleding en getooid
met bloemen, met een Mona-Lisaglimlach en ongenaakbaar als een christelijke
heilige.
De serie is bijna net zo statisch als de zelfportretten die Kahlo
schilderde om uit te stijgen boven haar invaliditeit. Ook Murays
beeltenissen tonen een sterke vrouw die er allesbehalve gebroken
uitziet. Maar niet in alles was hun stijl hetzelfde. De warme gloed
die Muray aan Kahlo's kleurrijke verschijning geeft, zo kunnen alleen
commerciële fotografen dat. Iets wat hij later ook zou doen
bij Marilyn Monroe en Liz Taylor.
Niet op elk beeld staat Kahlo alleen. Muray maakte van haar en
Rivera ware staatsieportretten. Aanschouw: de koning en koningin
van de Mexicaanse avantgarde. Maar ook toont de Kunsthal drie foto's
die Muray met de zelfontspanner maakte, van hem en Kahlo samen.
Onbewogen als altijd domineert haar charismatische gestalte ook
dan het beeld, maar wetende wat wij weten, zien wij toch wat meer.
Heel lichtjes leunt ze naar haar minnaar toe, of legt haar hand
iets te sensueel om zijn nek. Ondanks hun leeftijdsverschil zou
Muray haar jaren overleven, maar hij zou altijd haar beeltenis bij
zich in huis houden. Hij zou haar nooit vergeten.
'Frida Kahlo, ik zal je nooit vergeten', t/m 25 september, Kunsthal,
Westzeedijk 341Rotterdam. Di - za 10 - 17, zo 11 - 17 uur. www.kunsthal.nl
|