Cuny Janssen
(NRC Handelsblad, 28 maart 2008)
Dertig foto's hangen er in de Kunsthal, voor de helft kinderportretten,
voor de helft onbevolkte natuur. Samen vormen ze een kleine solopresentatie
van Cuny Janssen, van wie onlangs het fotoboek 'There is Something
in the Air' verscheen. Ze reist met een camera over de wereld en
fotografeert een regenboogmaatschappij van blanke, zwarte en Aziatische
kindjes. Janssen is duidelijk geen documentair fotograaf, ze gaat
voor schoonheid. De bloemen bloeien, de varens glanzen, en de kinderen
hebben mooie koppies - scheve oren of hazenlipjes zijn niet te zien.
En allemaal kijken de kinderen heel intens de camera in. Je vraagt
je af wat Janssen tegen ze gezegd heeft om die doordringende blikken
mogelijk te maken.
De natuurfoto's zijn op zich niet heel boeiend, de kinderportretten
wel. Janssen fotografeert ze thuis, in hun meestal armoedige huizen,
op de veranda of op een straathoek. Zo zien we een zwart kleutertje
in een te verwassen jackje, op schoot bij zijn moeder die gepijnigd
kijkt. Achter hen zie je de golfplaten behuizing. Het blanke meisje,
een paar foto's verder, heeft het beter. Ze zit op een matras op
een veranda en kijkt zelfverzekerd, zelfs een beetje arrogant, de
camera in. Intussen is de bezoeker al opgevallen dat Janssen toch
niet bepaald een regenboogwereld in beeld brengt: op geen enkele
foto komen de rassen samen voor. De afwisseling met natuurfoto's
vergroot die scheidslijnen alleen maar. Rode woestijnbloemen. Zwarte
jongens. Groene varens. Aziatisch meisje. Rotsachtig vergezicht.
Enzovoorts.
Sinds de Nederlandse kunstenaar Rineke Dijkstra een internationale
ster werd met haar fotoportretten van kinderen en pubers, en talloze
epigonen volgden, denk je bij elk kinderportret toch onwillekeurig
aan haar werk. Er is van alles voor te zeggen, allemaal doen ze
het weer anders, vaak met mooie resultaten, en toch lijkt het ergens
één pot nat. Janssen ontsnapt daaraan. Ten eerste
kijken haar kinderen niet zo kwetsbaar. Ten tweede gaan haar foto's
niet zozeer over de kinderzieltjes als wel over hun leefwereld,
hun land.
Alleen: de Kunsthal laat een Japanse en Zuid-Afrikaanse serie zien,
door elkaar heen. En daar gaat het fout. Door de series te mengen,
wordt geen enkel verhaal verteld. Dit in tegenstelling tot het boek
dat uitsluitend de Zuid-Afrikaanse serie bevat en veel minder wit.
De foto's zitten op de pagina's bijna tegen elkaar aan geplakt.
Daardoor doemt het beeld op van een onmetelijk landschap, prachtig
maar armoedig, bevolkt door trotse kinderen die nog heel wat te
wachten staat. In het boek leven ook de natuurfoto's op, die er
in de Kunsthal zo flets bij hangen. Net als bij veel films is ook
hier toch het boek beter.

Tentoonstelling: Cuny Janssen, 'White Thorn & Tomorrow Leaf',
t/m 18 mei in de Kunsthal, Westzeedijk 341, Rotterdam. Inl.: 010
4400300 / www.kunsthal.nl
|