Ann Lislegaard
(NRC Handelsblad, juni 2008)
De tekst is net iets te veel in de animatiefilm Crystal World van
Ann Lislegaard, die op twee grote schermen draait. Ze tonen een
glanzend, zwartwit ijsparadijs. In een prachtige hoge glazen galerij
ligt een enkele, versteende boom. De harde winterse lichtinval produceert
dramatische schaduwen. Tussen de beelden door verschijnen teksten
die de mooie droomsequentie verstoren. Ze vertellen over een vijandig
virus dat alle leven bevriest en doodt, maar uiteindelijk zo mooi
is, dat je je toch aan deze kille schoonheid overgeeft. De camera
(die natuurlijk niet echt bestaat) glijdt zoals je nog nooit een
camera zag glijden en voert je over ijsvloeren, langs kristallen
wanden, door minimalistisch gedesignde woonkamers met uitzicht op
een betoverd winterbos.
Twaalf minuten duurt dit filmtweeluik van een kille natuur die
een strakke modernistische villa omgeeft. De film doet denken aan
virtuele maquettes, die altijd een onberispelijk paradijs lijken
waar betonrot of rondslingerende onderbroeken niet bestaan. Maar
Lislegaard heeft onmiskenbaar een eigen stijl die de computertechniek
overstijgt. De caravaggistische lichtcontrasten, de onverwachte
composities, maken dat elke filmstill een sterk beeld op zich is.
Maar vreemd genoeg geldt dat nu net niet voor de computerprints
die Lislegaard ook exposeert. Film en prints zijn te zien in de
eerste Nederlandse solopresentatie van de Noorse kunstenares, in
Galerie Paul Andriesse. De zwartwitte computerprints, met architectuur
en natuur, lijken op haar film maar zijn te druk en te rommelig.
Haar abstracte kleurenprints zijn juist weer te kaal. Less is more,
was het adagium van modernistische architecten, maar té weinig
is ook niet goed.
De architectonische associaties zijn er niet zomaar. Inderdaad
laat Lislegaard zich inspireren door moderne architectuur en ook
door science fiction. Specifieker: de architect Oscar Niemeyer en
de schrijver James Ballard. Waar modern bouwen grote idealen had,
en het volk via schoonheid wilde verheffen, was science fiction
minder optimistisch. Ballard heeft sombere romans geschreven over
werelden zonder seizoenen, zonder haast, zonder libido, zonder verandering,
waarin bijvoorbeeld een dodelijk kristalvirus het universum overneemt
en stagnatie nog verder afdwingt tot een ultieme schoonheid. Ballard
is een dystopist, Niemeyer een utopist. Niemeyer, het brein achter
Brasilia, ontwierp een keurige strakke wereld, waarin alles tot
de puntjes vormgegeven en klaar en af is.
Hypnotiserend langzaam draaien de camerabewegingen in Crystal World
tegen elkaar in. Lislegaards combinatie van scifi en strakke architectuur
is griezelig mooi. Ballard zou de film vast en zeker waarderen,
Niemeyer zou vermoedelijk minder blij zijn dat zijn moderne bouwstijl
als rücksichtlos en antimenselijk mooi wordt geportretteerd.
Het is een subtiel spel tussen idealen en verschrikking dat Lislegaards
betoverende sprookje vertelt. De beelden zeggen al zoveel, dat de
teksten in haar film niet eens meer nodig zijn.
Ann Lislegaard, t/m 5 juli in Galerie Paul Andriesse, Withoedenveem
8, Amsterdam. Di-vr 11-18u, za 14-18u.
|